Luita Verde denuncia a forestalización e urbanización dos espazos naturais e arqueolóxicos do Morrazo

Movemento de terras para plantación forestal en Cobres-Vilaboa

O Colectivo Ecoloxista Luita Verde alerta que mentres está a encherse a maioría do territorio morracense con monocultivos forestais e enerxéticos e construción de pistas a “diestro e siniestro” para o paso de maquinaria pesada, as áreas naturais mellor conservadas están a ser presa dos impactos directos e colaterais que están a provocar os proxectos de “parques forestais” e as “musealizacións” dos xacementos arqueolóxicos en espazos naturais e patrimoniais no territorio morracense, o que está a comportar a “forestalización” xeral do medio natural e a súa biodiversidade máis a súa “urbanización”, masificándoo e desnaturalizándoo con mobiliario, ao igual que está a suceder coa contorna física e ambiental dos elementos do patrimonio cultural en terreos de monte comunal e privado.

Aínda sendo conscientes de que é unha práctica que se está a levar a cabo desde hai un tempo, acrecentouse nos últimos anos e mesmo nos meses que levamos de pandemia onde, con fondos públicos, estanse a beneficiar economicamente empresas privadas a nivel local, autonómico e incluso estatal, e algunhas pódese dicir que afíns a determinadas formacións ou gobernos políticos.

Malia que transcorreran os anos o modelo segue sen mudar, consistindo na custosa e impactante instalación, pola súa aparatosidade, de paneis informativos e pasarelas de madeira ou metálicos que ao cabo do tempo rematan por degradarse, sendo incluso ilexibles, pola falta de mantemento, do desgaste das inclemencias da metereoloxía, dos incendios forestais ou directamente por efecto do vandalismo.

Na fase final pode dicirse que ademais acaban facendo a función de residuo co que iso implica para o medio. No mesmo lugar poden concentrarse mobiliario moi degradado de intervencións anteriores con outro de nova instalación e mesmo contradicirse no contido, que ás veces non se corresponde tampouco coa realidade.

Por engadido, e partindo de que non adoita existir unha ordenación dos recursos naturais, en moitos dos casos os espazos naturais ou elementos culturais e arqueolóxicos aos que se refiren non están nas condicións de conservación óptimas da súa contorna, rodeados de verteduras incontroladas, monocultivos intensivos a nivel forestal e vexetación alóctona, invasora e mesmo pirófita, en especial, piñeiros, eucaliptos e acacias, polo que a suposta “posta en valor”, “mellora” ou “recuperación” do patrimonio natural e cultural queda ao final de xeito “virtual” e “propagandístico” no improvisado mobiliario a expensas da intemperie

Por outra banda, están a considerarse como parque forestal e actuar como se fose unha plantación co que iso implica- cortas das copas e desbroces do sotobosque abusivas, tratamento ornamental,… – o que son espazos naturais, en especial carballeiras creadas de xeito natural e climácico a través da sucesión ecolóxica secundaria tras o abandono da intervención secular humana da roza e o silvopastoreo.

Están así mesmo a considerarse estas carballeiras como “masas protectoras” contra os lumes cando deberían estar clasificadas como “masas protexidas” a nivel ambiental e en tal caso o que tería é que eliminarse progresivamente boa parte das plantacións con monocultivos forestais de piñeiros e eucaliptos que imperan pola contorna, substituíndoas por especies frondosas caducifolias autóctonas.

Para exemplos temos:

Nun dos escasos espazos naturais protexidos da comarca, o da Zona de Especial Conservación de Cabo Udra na Rede Natura, na parroquia bueuense de Beluso, na reducida franxa terrestre protexida e onde paradoxicamente o que predomina é o monte baixo e a matogueira costeira atlántica aprobouse un “parque forestal” que ao final supuso o impacto da construción de novos viais, un deles ata a pequena praia dos Moscallos, outro ao carón e invadindo o bosque ribeireño e humidal da Escorregadoira xunto co encoramento das súas augas, e finalmente a corta a matarrasa da matogueira no propio cabo.

Na contorna do monte da Paralaia, en Moaña, en solo rústico de protección de espazos naturais e onde existe unha das carballeiras climácicas máis importantes do Morrazo, aprobouse outro “parque forestal” onde, falseando a información ao indicar que un dos atractivos do lugar é a existencia do GR-59 como “ruta de mountainbike”, na actualidade é un auténtico parque de atracción rodada, motorizada e humana, onde se mestura a presenza incontrolada e impactante de bicis de montaña, con motos e todoterreos polo medio das carballeiras, dos camiños e das pistas, e, desde que instalaron un banco de madeira na parte máis alta, o é tamén de punto de encontro de grupos numerosos e familiares de persoas, o que en tempos de pandemia significa tamén unha probabilidade alta de transmisión do coronavirus.

A escasa distancia deste “parque forestal” chega desde o veciño concello de Bueu e a través doutra importante carballeira, así mesmo en solo rústico de protección de espazos naturais, a ruta sinalizada “Hermelo, cerne do Morrazo”, onde parte da súa sinalización xa está degradada por actos vandálicos e pola falta de mantemento.

Pola parte meridional tamén está a chegar a nova ruta que está a promover o Concello de Cangas a través da importante carballeira de Coiro, tamén en solo rústico de protección de espazos naturais, abondando en mobiliario e xa veremos canto lle dura, habida conta de que este xa está a ser afectado polo vandalismo noutras sendas similares dentro deste mesmo municipio.

Nos montes da parroquia moañesa de Meira, en solo rústico de protección de espazos naturais a museaelización dunha parte do seu patrimonio cultural e arqueolóxico a través da senda municipal “Patrimonio de Moaña” ten a contorna rodeada de verteduras incontroladas de lixo e entullos e piñeiros, eucaliptos e acacias invaden as propias parcelas onde están ubicados os distintos elementos arqueolóxicos, basicamente petróglifos con gravados rupestres, cando deberían ter unha franxa perimetral sen arborado ao seu redor para a súa mellor protección e visualización e a súa contorna de xeito naturalizado con especies autóctonas.

Na mesma parroquia na proximidade da Pedra Morcegueira e no seo da carballeira máis importante a nivel local, persiste unha impactante pasarela de madeira de acceso en desnivel que foi afectada por un incendio forestal no ano 2015 e que na actualidade, á parte do impacto, non deixa de ser tamén un claro exemplo de inseguridade para o uso humano. Máis abaixo vense varios paneis informativos da comunidade de montes nun lamentable estado de conservación.

Na contorna natural da Poza da Moura, en solo rústico de protección de espazos naturais, na parroquia moañesa de Domaio, procedeuse á instalación de abondante mobiliario e sinalización e está a procederse ao desbroce continuado e de xeito lesivo da breixeira húmida atlántica, hábitat natural prioritario, ata o propio leito do rego da Miñouba.

Na contorna de Chan de Gagán, nos montes da parroquia marinense de Santo Tomé de Piñeiro, e en solo rústico de protección de espazos naturais, previo a que se solicitara a aprobación do parque forestal de Lagucheiros, procedeuse á plantación de especies exóticas na ribeira do rego Neibó, e a contorna está a completarse con plantacións de coníferas e mesmo eucaliptos que está a desnaturalizar a contorna na proximidade dunha das carballeiras máis importantes do municipio e tamén morracense.

No lugar de Santa Cristina de Cobres, no concello de Vilaboa, dentro de solo rústico de protección de espazos naturais e onde chegou a solicitarse outro parque forestal preto do Monte das Barreiras estase a facer movementos de terras e novas repoboacións ao redor das carballeiras e sobreirais da conca alta do rego do Portiño.

En Chan de Castiñeiras, ao redor da lagoa, entre os concellos de Marín e Vilaboa e no que precisamente ten as características de parque forestal, pola abundancia de especies foráneas e ornamentais de plantación e a urbanización con viais asfaltados, cementados e areas recreativas ao seu redor, preténdese aprobar erroneamente un Espazo Natural de Interese Local (ENIL) mais no que contraditoriamente chegou a instalarse tamén mobiliario riba dos poucos valores ambientais de interese que lle queda, as brañas.

Para Luita Verde os verdadeiros ENIL e coa correcta zonificación e ordenación dos usos e recursos naturais, deberían ser as carballeiras citadas dentro de solo rústico de protección de espazos naturais correspondentes aos antigos espazos naturais protexidos do Carballal de Coiro, Montes do Morrazo e Coto Redondo segundo as abolidas normas subsidiarias de planeamento da provincia de Pontevedra, e as postas en valor e musealizacións do seu patrimonio ao menor impacto cun menor gasto en mobiliario e maior en conservación, mellora e mantemento dos seus auténticos valores paisaxísticos, ambientais e culturais.

Luita Verde denuncia a existencia dunha granxa de visóns americanos en Vilaboa

O Colectivo Ecoloxista Luita Verde presentou este pasado 13 de xaneiro denuncias ao rexistro dirixidas ao Concello de Vilaboa e ás xefaturas provinciais da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda e da Consellería de Medio Rural en Pontevedra, onde expuso:

No lugar de Abadín, parroquia de Santa Cristina de Cobres, concello de Vilaboa e dentro de solo rústico de protección de espazos naturais segundo o PXOM, está situada unha granxa de visóns americanos (Neovison vison) que verte augas residuais ao exterior, entre o arborado e a matogueira, na valgada pertencente á conca do rego do Portiño.

As verteduras ao exterior suceden a través de pequenas rellas e tubería instaladas na parte inferior do muro de bloques de peche, no extremo sur da parcela obxecto da explotación e preto da última fila de gaiolas metálicas onde están instalados os visóns.

Isto contravén o disposto no parágrafo primeiro da Disposición Sexta de Instalacións ou explotacións industriais ou comerciais que alberguen especies incluídas no catálogo do RD 630/2013, de 2 de agosto, polo que se regula o Catálogo español de especies exóticas invasoras (RDEEI), onde di “As administracións competentes esixirán aos titulares das instalacións ou explotacións industriais ou comerciais… a adopción de medidas preventivas apropiadas e suficientes, incluíndo a regulación da súa ubicación, para previr escapes, liberacións e verteduras…”.

Feitos recentes en Holanda e Dinamarca veñen alertar, por engadido, da posible vía de contaxio do coronavirus COVID-19 a través dos visóns das granxas como hospedadores, polo que estas verteduras, ademais dunha problemática ambiental poderían ser tamén unha ameaza para a saúde humana e a biodiversidade.

Segundo o RDEEI, desde o 13 de decembro de 2011 están prohibidas novas explotacións de granxas de visóns ou ampliacións das existentes.

A explotación intensiva de visóns americanos co destino da industria peleteira é un exemplo claro de maltrato animal e só hai que ver o ateigamento existente deles nesta granxa ao que hai que engadir que, tras escasos seis meses de vida, adoitan ser sacrificados finalmente pola vía do gaseamento.

O seu escape ou liberación no medio natural, que sempre pende sobre estas explotacións, é, por outra banda, unha grave problemática ambiental pola voracidade e alta competitividade desta especie alóctona e invasora con respecto á biodiversidade e fauna autóctona e exemplos temos dabondo no territorio galego nas últimas décadas.

O máis ético e legal é que no inmediato futuro desaparezan definitivamente estas explotacións a nivel estatal, como xa está a suceder e por lei en varios países europeos e a nivel internacional.

Polo exposto solicitou a comprobación dos feitos, a apertura dun expediente sancionador e o peche da granxa de visóns americanos.

Adxuntamos fotografías dos feitos salientando ao mesmo tempo que esta é unha das 31 granxas que existen en Galicia e que, por engadido, representan o 90% das granxas existentes a nivel estatal.

Luita Verde denuncia vertedoiros de lixo e entullos en Meira (Moaña)

O Colectivo Ecoloxista Luita Verde presentou senllas denuncias a rexistro dirixidas á alcaldesa do Concello de Moaña e ás xefaturas provinciais das Consellerías de Medio Ambiente e de Cultura en Pontevedra da presenza de varios focos incontrolados de verteduras de lixo e entullos de obra nos lugares das Cidades, da Devesa e de Reibón, na parroquia de Meira, concello de Moaña, dentro de solo rústico de protección de espazos naturais, da área de protección de cautela dos xacementos arqueolóxicos do Castro das Cidades e dos petróglifo de Pozo Garrido máis dos desplazados da Devesa do Rei e do Viveiro, e en Espazo de Interese (EI) segundo o Plan de Ordenación do Litoral (POL), contravindo flagrantemente a Lei 10/2008, de 3 de novembro, de residuos de Galicia.

Nas denuncias expúxose que á beira de viais forestais e preto dos enlaces coa autovía do Morrazo, verteuse desde envolturas e botellas plásticas a latas metálicas de bebidas, botellas de vidro, CD, mobles vellos con revestimentos sintéticos, caixas de poliestireno expandido, cerámica esmaltada, bloques de cemento, inodoros, electrodomésticos, tuberías plásticas, tuberías metálicas, envolturas de aluminio, revestimentos de poliestireno aillante e ata aerosoles inflamables.

Que a autoría parece ser de pequenas empresas da construción e/ou de particulares.

Polo exposto, solicitouse a comprobación dos feitos, a apertura dun expediente sancionador á autoría e que se proceda á retirada e eliminación das verteduras, repoñendo os lugares ao seu estado anterior.

Que o Concello de Moaña proceda á búsqueda de terreos para a consecución dun punto limpo municipal que disuada e evite a proliferación das verteduras incontroladas de entullos, residuos vexetais, inertes e tóxicos e perigosos no medio ambiente deste municipio.

Luita Verde lembra que o propio Concello de Moaña está a verter desde hai anos grandes cantidades de terras e entullos sen control no lugar do Casal, contravindo tamén a lei de residuos, e que as verteduras incontroladas de Meira están a afectar tamén a contorna natural e patrimonial por onde transcorre o sendeiro sinalizado de reciente creación que, a nome de “Patrimonio de Moaña”,  promoveu o mesmo Concello de Moaña coa colaboración de varios organismos autonómicos, estatais e fondos LEADER europeos.

Luita Verde esíxelle por outra banda ao concelleiro de urbanismo e medio ambiente do Concello de Moaña que deixe de xustificarse ante as nosas denuncias ambientais coa reciente consecución da “bandeira verde” por parte deste concello xa que no fondo ese recoñecemento autonómico non deixa de ser sesgado e puro “formalismo institucional” e, na realidade, non se corresponde coa correcta xestión ambiental que está a levar en moitos dos casos na actualidade este municipio no seu territorio, comezando pola xestión dos residuos mais tamén coa aplicación efectiva da legalidade urbanística ou a protección e conservación dos ecosistemas, polo que o conmina a que pase xa dunha vez aos feitos.

Pasarela de madeira sintética no dunar da Xunqueira (Moaña)

Luita Verde denuncia que dentro das obras de renovación do paseo marítimo, polo medio do dunar da Xunqueira e dentro da ribeira do mar, substituise as antigas pasarelas de madeira de acceso á praia por outras de tarima de madeira sintética que, por moito que o publiciten como “madeira ecolóxica”, na realidade non deixa de ser un material de patente e fabricación norteamericana que fai a función de sucedáneo artificial da madeira natural, mesturando “fibra” con polietileno de alta intensidade (HDPE), procedente de plásticos reciclados derivados do petróleo.

Utilizado como pavimento en espazos exteriores de terrazas, piscinas e xardíns de vivendas, armoniza con espazos naturais como representa o dunar da Xunqueira e a súa elección só se entende por motivos economicistas, dado o seu prezo achegado ao da propia madeira e sobre todo pola redución do custe futuro en obras de mantemento.

Por engadido, na súa instalación removeuse previamente area cara os laterais con presenza de varias especies de flora invasora que posteriormente foi depositada riba da zona dunar protexida polo valado de madeira instalado polo proxecto de rexeneración de hai unha década.

Por outra banda, no tramo asociado de paseo marítimo que se está a obrar de “nova construción” no aterrado de Meira, entre Samertolameu e a desembocadura do rego do Barranco do Faro, estase a remover terras con restos vexetais e residuos de todo tipo -envolturas plásticas, teas, redes e tuberías sintéticas, vidros,…- que se están a utilizar, sen separación nin cribado previo, como material de recheo ao redor do novo pavimento “cementado”.

A escasa distancia da construción deste novo tramo de paseo, desprazouse pedras da escolleira e o mar a través da dinámica litoral máis as chuvas torrenciais están a incrementar a erosión e producir máis fendas no terreo, transportando parte das terras á ribeira do mar dentro da enseada do Cocho, tendo en conta que ademais que este é terreo inundable gañado artificialmente á ría.

Mentras algúns xa falan destas obras orzamentadas en máis de 300.000 euros para case 2 kilómetros lineais de paseo cementado como desbaldimento de fondos públicos municipais para Luita Verde representan unha auténtica chapuza por parte do Concello de Moaña coa complicidade do Servicio Provincial de Costas en Pontevedra, que é o que ten as directas competencias a través da Dirección General de la Sostenibilidad de la Costa y el Mar, e foi quen de darlle finalmente autorización ao Concello para a súa realización.

Por outro lado, veñen a amosar que se pretende gastar o mínimo no futuro en protección e conservación ambiental, e detrás destas obras só se aprecia un novo negocio global a través das empresas construtoras con materiais procedentes de actividades mineiras e da reciclaxe de materiais plásticos, onde noutora era a través de importación de madeiras tropicais ou de áridos do litoral portugués.

A proba máis feaciente é que mentras estas obras se están a realizar de xeito gravoso, impactante e unha vez máis contra natura dentro do dominio público marítimo terrestre, non se tivo para nada en conta a mellora dos valores paisaxísticos e ambientais de maior importancia como son o dunar e a praia da Xunqueira, despois da rexeneración levada a cabo hai unha década de parte dos recheos realizados no lugar nas últimas décadas do século pasado.

Porén as rexeneracións ambientais, para ser reais, teñen que ter unha continuidade e iso conleva uns custes e un mantemento, feito que non se levou a cabo ao longo da última década, onde boa parte do valado e cartelería perimetral de protección está degradado ou roto e o dunar ocupado con especies arbóreas e flora alóctona e invasora, lixo e cascallos.

Para Luita Verde a renovación do paseo marítimo da Xunqueira e a ampliación do existente no aterrado de Meira representan un parche máis artificial e perdurable no tempo ao carón do medio natural coa exclusiva atención ao tránsito humano e do que a súa funcionalidade servirá para maior ou menor gloria do goberno político de turno, apremiado polos plazos de remate de obra e a situación extraordinaria da pandemia do COVID-19.

Mentras a ribeira, o ecosistema dunar e a biodiversidade do seu redor se resinte cada vez máis e, por engadido, tendo en conta que toda esta franxa está sobre zona inundable de sedimentos recientes do Cuaternario, ao que hai que sumar a afección constante e progresiva da subida do nivel do mar e o incremento da intensidade dos fenómenos metereolóxicos, produto do quecemento global e da mudanza climática a nivel planetario, acrecentada pola actividade humana dentro da fase interglaciar actual a nivel xeolóxico.

Adxuntamos fotografías da instalación da pasarela de “madeira sintética” entre o dunar da Xunqueira, da degradación deste e do seu valado de protección, e dos movementos de terras con residuos de recheo á beira do paseo marítimo de nova construcción no aterrado de Meira, xunto coa afección da dinámica litoral ao carón deste.

Luita Verde denuncia vertedoiros municipais incontrolados e ilegais no Casal en Moaña

O colectivo Ecoloxista Luita Verde presentou a rexistro senllas denuncias dirixidas á alcaldía do Concello de Moaña e á xefatura territorial da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda de Pontevedra, onde expuso que:

No lugar do Casal, parroquia de San Martiño, concello de Moaña, entre as inmediacións do campo de fútbol de titularidade municipal e do viaduto da Vía de Alta Capacidade de Cangas (VG-4.5) de enlace co corredor de alta capacidade do Morrazo (CG-4.1), o propio Concello de Moaña está a utilizar desde hai varios anos como vertedoiro varias parcelas clasificadas como solo rústico de protección agropecuaria anexo ao de augas e de infraestruturas segundo o PXOM, e dentro de corredor ecolóxico segundo o Plan de Ordenación do Litoral de Galicia (POL), onde se está a verter con maquinaria pesada grandes cantidades de terras e entullos de obra sen control, contravindo flagrantemente a Lei 10/2008, de 3 de novembro, de residuos de Galicia.

Cunha altura de ao redor de 3 metros de altura, e ao redor de 50 metros de longo e 40 metros de ancho de superficie, estase a verter e a soterrar moreas de terras e entullos de todo tipo que van desde cemento armado ou piche ata losas de cerámica esmaltada, todo tipo de tuberías, cablerías e envolturas plásticas e roupa usada de traballo fabricados en polietileno, poliéster, policloruro de vinilo, …, pezas metálicas de fontanería, inodoros, caldeiras, electrodomésticos, restos de tellado de uralita e de la aillante de falsos teitos fabricado co tóxico e canceríxeno amianto, chegando en moitos casos a vertelo todo xunto dentro dos propios sacos plásticos de obra, sen ningunha separación nin selección previa.

Á parte de terras e entullos estase así mesmo a verter residuos de cortas e podas de todo tipo de vexetais, tanto arbóreos como arbustivos, e mesmo de especies exóticas e invasoras como a cala, a herba da pampa, o ricino, a cana ou a cana índica, e o lugar estase a encher doutras como a grama africana, a ipomoea ou a herba capuchina, que están a tapar e ocultar boa parte dos entullos.

Ademais está a afectar a contorna na proximidade, pois as verteduras polos extremos están a chegar ás parcelas e camiños colindantes, onde o que predomina é a presenza de carballos, castiñeiros, loureiros, salgueiros e bidueiros, áreas de brañas, mananciais, fonte e presas de regadío dentro das ribeiras do rego do Redogrés, daí a clasificación desta zona no seu conxunto como corredor ecolóxico segundo o Plan de Ordenación do Litoral de Galicia o que, por outra banda, non se está en absoluto a respectar.

Ao redor de 200 metros ao sur deste vertedoiro, á beira do vial asfaltado que serve de acceso ao campo de fútbol, existe outro vertedoiro máis reducido porén de similares características, onde se combina a presenza de restos vexetais con entullos de obra e civil.

Tanto un como outro vertedoiro, polas súas características, son ilegais e incontrolados xa que non se adaptan claramente á lexislación en materia de tratamento de residuos, pois boa parte dos residuos vertidos teñen que ser depositados nun punto limpo co recinto pechado, aillado e debidamente impermeabilizado.

Lembramos que o Concello de Moaña leva incumprindo desde hai dúas décadas a súa obriga de ter o correspondente punto limpo no seu municipio segundo estaba proxectado inicialmente na planificación comarcal de residuos sólidos urbanos mais, por outra banda, non pode obviar que tamén pode transportar os residuos, previamente separados e seleccionados, ata o propio punto limpo propiedade da Mancomunidade de Concellos do Morrazo, da que forma parte así mesmo o propio Concello de Moaña, ubicado na Portela (Cangas).

Polo exposto, solicitou ao Concello de Moaña:

A paralización inmediata das verteduras por parte do Concello de Moaña nas parcelas citadas do lugar do Casal.

A retirada das verteduras e a reposición das parcelas afectadas ao seu estado orixinal.

A selección e separación dos residuos existentes nos vertedoiros e o seu transporte ao punto limpo da Mancomunidade de Concellos do Morrazo ubicado na Portela. E os residuos con amianto, a un xestor autorizado.

Que esta sexa a norma xeral no funcionamento do Concello de Moaña no futuro en materia de residuos máis a consecución dun punto limpo a nivel municipal para aforrar e reducir en custe enerxético, económico e ambiental derivado do transporte fóra do municipio dos residuos vexetais, inertes e tóxicos e perigosos xerados polo Concello como así mesmo polo conxunto da veciñanza moañesa.

Á xefatura territorial da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda de Pontevedra solicitou ademais a comprobación dos feitos expostos e a apertura, se procede, do correspondente expediente sancionador.

Adxuntamos fotografías dos feitos denunciados onde a meirande parte corresponden ao macrovertedoiro na ubicación das parcelas nomeadas no solo rústico de protección e dentro de corredor ecolóxico entre o campo de fútbol e o viaduto do enlace de Cangas co corredor de alta capacidade, e as dúas últimas corresponden ao vertedoiro de dimensións máis reducidas a 200 metros do primeiro á beira do vial asfaltado de acceso ás inmediacións do campo de fútbol.

Luita Verde esixe ao Concello de Moaña un maior compromiso e exemplaridade diante da cidadanía dentro das súas plenas competencias en materia de xestión de residuos e de protección do territorio e o medio ambiente, onde ademais a súa directa responsabilidade coas verteduras de residuos denunciadas non se corresponde coa bandeira verde que lle obsequiou a Consellería de Medio Ambiente hai escasas datas pola súa xestión ambiental.

Luita Verde salienta que as verteduras ilegais e incontroladas agora denunciadas non son máis que o último episodio, entre varios, de agresión paisaxística e ambiental á que esta a ser sometida a zona moañesa afectada e, por engadido, as ribeiras do rego do Redogrés, desde que a Xunta de Galicia, hai case dúas décadas, e a través da daquela Consellería de Política Territorial, Obras Públicas e Vivenda, aprobara a construcción do enlace de Cangas co corredor de alta capacidade do Morrazo polo lugar e onde ao final o impacto desa obra se “minimizou” en parte coa construcción final do viaduto grazas á mobilización social, xa que o proxecto inicial era construir o vial sobre un aterramento continuado por todo o val.

Polo tanto cómpre erradicar definitivamente as verteduras e comezar un proceso de saneamento e recuperación paisaxística e ambiental da contorna agropecuaria e ribeireña do lugar.

Luita Verde presenta comentarios e observacións ao borrador do DEUP do Porto de Vigo

O Colectivo ecoloxista Luita Verde formulou os correspondentes COMENTARIOS ou OBSERVACIÓNS á información pública do borrador e Documento de Inicio da Avaliación Ambiental Estratéxica Simplificada da Delimitación dos Espazos e Usos Portuarios (DEUP) do Porto de Vigo, onde ao final SOLICITOU da Dirección Xeral de Calidade e Avaliación Ambiental do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico:

1) O informe desfavorable do presente borrador da Delimitación dos Espazos e Usos Portuarios ( DEUP) do Porto de Vigo e do Documento de Inicio do procedemento da súa Avaliación Ambiental Estratéxica Simplificada exposto á información pública e que se proceda á súa substitución pola tramitación do correspondente procedemento de Avaliación Ambiental Estratéxica Ordinaria, segundo a vixente Lei 21/2013 de avaliación ambiental.

2) Que o estudo ambiental estratéxico e a súa trasposición posterior á correspondente declaración ambiental estratéxica contemplada na avaliación ambiental estratéxica ordinaria debe ter en conta unha avaliación completa dos efectos dos aterramentos, actividade portuaria e o transporte marítimo derivado do Porto de Vigo:

Sobre a avifauna e os mamíferos mariños, sobre a fauna e flora bentónica dos fondos, analíticas actualizadas da presenza de metais pesados e a súa relación coa actividade portuaria no conxunto da ría, avaliacións de impacto na paisaxe, acústico, atmosférico, de contaminación lumínica e sobre a dinámica e a xeomorfoloxía litoral e a súa alteración tendo como referencia desde mediados do século pasado empezaron os grandes recheos e ampliacións do porto de Vigo ata a actualidade.

E, finalmente, unha avaliación dos posibles efectos no futuro con respecto á súa directa implicación en Áreas de Risco Potencial e Significativo de Inundación ( ARPSI) costeiras e os efectos que os recheos realizados encima de lámina de auga poderían ter no futuro sumados ao previsible incremento do nivel do mar produto do cambio climático na xeomorfoloxía, a bioloxía e as actividades sociais e económicas a través da explotación dos recursos naturais no conxunto da ría.

3) A correcta adaptación dos terreos e augas competencia do Porto de Vigo ao Plan Director da Rede Natura e ás zonificacións correspondentes a cada un dos LIC afectados, na actualidade Zona de Especial Conservación (ZEC), máis o Plan de Ordenación dos Recursos Naturais ( PORN), o Plan Reitor de Usos e Xestión ( PRUX) e o convenio OSPAR do Parque Nacional Marítimo Terrestre das Illas Atlánticas.

4) Que a nova DEUP debe servir para o reordenamento dos espazos portuarios e a aprobación do correspondente Plan Director de Infraestruturas Portuarias, baseado na actividade esencial portuaria de carga e descarga, liberando espazos a tal fin e proceder á retirada progresiva das actividades non esenciais como as instalacións de almacenaxe, administrativas e recreativas existentes na actualidade, e recuperando doutra banda as áreas ocupadas de maior interese ambiental, en especial, nos recheos realizados de maior calado e cun impacto ambiental considerable como, por exemplo, o de Bouzas, e no caso de zonas integradas ou anexas á Rede Natura como, por exemplo, a Enseada de San Simón.

5) A prohibición expresa de calquera nova ampliación ou recheo portuario en terreos e lámina de auga competencia do Porto de Vigo.

6) A desafectación e a súa incorporación ao dominio público marítimo-terrestre das áreas costeiras que, dentro das competencias actuais do Porto de Vigo, hai décadas que non teñen actividade portuaria e teñen un alto interese social, patrimonial e ambiental susceptible da súa posta en valor na antiga canteira de O Cocho en Meira, Concello de Moaña, clasificada como reserva portuaria no borrador da presente DEUP, e a de O Salgueirón ata Punta Balea, no Concello de Cangas, fronte ás antigas instalacións do economato, comedor, e fábricas conserveira, baleeira e de salgadura inactivas máis os arboretos da extinta empresa Irmáns Massó, e os areeiros e fondos marítimos anexos, clasificado no devandito borrador unha parte como uso portuario-complementario e outra como uso vinculado á interacción porto-cidade.

7) O soterramento do actual tendido eléctrico aéreo que dá servizo aos faros da zona de Cabo Home na Zona de Especial Conservación ( ZEC) da Costa da Vela, integrada na Rede Natura.

8) Que ao Colectivo Ecoloxista Luita Verde se nos teña como parte interesada no procedemento administrativo de avaliación ambiental estratéxica desta DEUP.

Luita Verde baseouse entre outras motivacións porque:

As aproximadamente 13.000 has. de lámina de auga máis as 280 has. en terra competencia do Porto de Vigo, boa parte delas gañadas de forma impactante e artificial ao mar e con actividades industriais de relevante impacto dentro da ría, que afectan así mesmo o ámbito territorial de cinco concellos -Vigo, Redondela, Vilaboa, Moaña e Cangas- cunha alta densidade de poboación residente a ambas as marxes da ría, e onde se complementan os espazos naturais, parte deles protexidos na actualidade dentro da Rede Natura ou o PNMT das Illas Atlánticas, cos usos e autorizacións produtivas a nivel pesqueiro e marisqueiro máis os recreativos a nivel social e turístico, son razón suficiente e dabondo para que a Avaliación Ambiental Estratéxica desta DEUP realícese polo procedemento de Avaliación Ambiental Estratéxica Ordinaria e non pola Simplificada.

Durante máis de dúas décadas, desde o ano 1993 e sen o correspondente e legal Plan de Usos e Espazos Portuarios ( PUEP), incumprindo a Lei 27/1992 de Portos do Estado e da Mariña Mercante, o citado Porto a través da Autoridade Portuaria de Vigo ( APV), procedeu ilegalmente á autorización da realización de varias obras portuarias de aterramentos e sedimentación en forma de explanada e/ou de construción de diques protectores portuarios encima da lámina de auga – Bouzas, O Berbés, Guixar, O Areal, Rande, Punta do Mouro, O Salgueirón, …

Estes recheos sumados aos realizados anteriormente desde mediados do século pasado máis a propia actividade portuaria en forma de verteduras tanto orgánicas como de hidrocarburos e metais pesados, supuxeron unha grave afección á paisaxe, ao medio ambiente e á dinámica litoral, afectando á biodiversidade tanto a nivel pelágico en superficie como a nivel bentónico nos fondos mariños, e ao mesmo tempo tamén á propia circulación da auga, alterando as correntes mariñas e o proceso natural das mareas, chegando ao límite de modificar drasticamente a morfoloxía da liña de costa, motivo polo cal a propia comunidade científica está a alertar desde hai tempo da inconveniencia de realizar máis obras deste tipo xa que a ría é toda ela unha unidade funcional física e biolóxica onde calquera novo aterramiento ou dique portuario, por pequeno que sexa, vai incrementar insosteniblemente esa alteración en todo o seu conxunto.

O 13 de abril de 2015, a citada APV, procedeu á aprobación da anterior DEUP mais sen a correspondente avaliación ambiental estratéxica segundo a Lei 9/2006, sobre avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente, ou a propia Lei 21/2013, de avaliación ambiental, motivo polo cal a Audiencia Nacional fallou anular o 4 de decembro de 2017 dita DEUP, ratificado por sentenza do Tribunal Supremo de xaneiro de 2019.

Revestido baixo a etiqueta de “estratexia azul” ou “ blue grouth”, a Autoridade Portuaria a través do Plan Estratéxico 2018-2028 do Porto de Vigo pretende xustificar agora o “crecemento” do porto á conta dun novo sacrificio ambiental, social e económico totalmente inasumible por parte da ría, a través de máis de 200.000 m² de novas obras futuras de recheos – 8.300 m2 en Beiramar, ampliación exterior do recheo de Bouzas máis 15.000 m² dentro da súa dársena, 55.000 m² do espazo de lámina de mar entre o Peirao Transversal e o Comercial, así como a “posibilidade futura” de ampliación da terminal de contedores de Guixar- Teis ou a transformación de diques en liñas de atracada desde Teis ata a propia Enseada de San Simón-, o que nos parece ademais unha auténtica burla á cidadanía, as institucións e á propia lexislación ambiental a nivel estatal e europea.

O documento actual desta DEUP vén pois viciado pola mala praxe ambiental e a falta de cobertura legal durante as últimas décadas por parte da Autoridade Portuaria do Porto de Vigo que, véndose agora forzada polo peso da lei a nivel ambiental, presenta a información pública un borrador e un documento inicial de avaliación ambiental estratéxica mais pola artimaña legal da versión simplificada, pretendendo abreviar os prazos de aprobación a través dun simple informe anbiental estratéxico e dar a entender que a nova DEUP non ten efectos significativos sobre o medio ambiente, mais, por outra banda, evadindo a correcta avaliación completa e os correspondentes estudo e declaración ambiental estratéxica dos seus efectos sobre o medio ambiente no conxunto da ría, que non veñen de agora senón de hai tempo, que permanecen en boa parte, e que ademais o Porto de Vigo pretende incrementar no futuro.

As propostas realizadas no borrador da presente DEUP de desafectación de varias zonas pertencentes ao ámbito de competencia do Porto de Vigo e a súa posterior incorporación ao dominio público marítimo terrestre son insuficientes e de forma totalmente interesada, xa que segue mantendo da súa competencia terreos que están integrados dentro da Rede Natura na Zona de Especial Conservación ( ZEC) da Enseada de San Simón, ou das Illas Cíes, dentro do propio Parque Nacional Marítimo Terrestre das Illas Atlánticas.

Por outra banda segue mantendo tamén varias zonas costeiras no interior da ría sen actividade portuaria desde hai décadas e susceptibles de ser desafectadas e recuperadas cos terreos anexos para a súa posta en valor ambiental, social e patrimonial como, por exemplo, as frontes marítimas e augas anexas da antiga canteira, humidal e praia de O Cocho en Meira, Concello de Moaña, clasificado como reserva portuaria no borrador desta nova DEUP e que non se corresponde co chan rústico de especial protección de costas anexo en terra segundo o PXOM en vigor deste concello.

Ou a do Salgueirón ata o lugar de Punta Balea, no Concello de Cangas, fronte ás antigas instalacións do economato, comedor e fábricas conserveira, baleeira e salgadura máis arboretos da extinta empresa Irmáns Massó e cos areeiros e fondos marítimos anexos, clasificado unha parte como uso portuario-complementario e outra como uso vinculado á interacción porto-cidade no devandito borrador da nova DEUP, cando a área anexa en terra no futuro non vai ser a industrial a nivel municipal no PXOM en tramitación senón que eses terreos son a zona de áreas libres, zonas verdes e patrimonio que necesita na proximidade o maltratado núcleo urbano e fronte marítima de devandito concello, lembrando ademais que a propia Autoridade Portuaria de Vigo realizou un paseo marítimo inaugurado no lugar no ano 2015 e cun acordo posterior de cesión dos terreos ao propio concello. E que, por outra banda, non se debe esquecer que o porto deportivo autorizado pola propia Autoridade Portuaria de Vigo nestes terreos e a lámina de auga anexa na década anterior, ademais de ilegal, como se demostrou en sentenza xudicial, tivo como resposta un amplo rexeitamento social e do sector pesqueiro e marisqueiro polo alto valor biolóxico e produtivo da zona marítima afectada.

O porto de Vigo tamén ten dado varias mostras de non respectar a protección e a conservación do medio ambiente e a paisaxe así como a lexislación que os ampara, mesmo dentro das súas competencias en territorio protexido pola Rede Natura, en especial no apartado do transporte de enerxía aos faros de visualización marítima onde, por exemplo, no ano 2010 e estando xa integrado dentro da Rede Natura o Lugar de Importancia Comunitaria (LIC) da Costa da Vela, no concello de Cangas, a Autoridade Portuaria de Vigo procedeu a reformar a antiga conexión eléctrica desde o lugar de Donón entre plantacións forestais, máis zona rochosa e matogueira costeira de gran valor paisaxístico, xeolóxico e biolóxico para dar servizo aos faros da zona de Cabo Home da forma similar a como estaba anteriormente, ou sexa, a través de postes de formigón e cableados aéreos, co consecuente impacto ambiental e paisaxístico no territorio protexido, máis a probabilidade de colisións ou electrocuciones na avifauna, cando o lóxico e legal é que debería facelo baixo terra para minimizar ou anular ese impacto.

Adxuntamos fotografías das zonas que solicitamos a súa desafectación da praia e antiga canteira do Cocho, en Meira (Moaña), e do Salgueirón coa súa fronte marítima fronte as antigas instalacións industriais de Massó, en Cangas, máis da conexión eléctrica con postes e cableado aéreo na Zona de Especial Conservación (ZEC) da Costa da Vela, na parroquia canguesa do Hío, que solicitamos o seu soterramento.

Resposta de Luita Verde ao concello de Moaña pola solicitude de mellora ambiental dunar da Xunqueira

paxariños amarelos das praias (Silene polygalifolia subsp. polygalifolia)

O Colectivo Ecoloxista Luita Verde, despois de que o concelleiro de Urbanismo e Medio Ambiente respostara por escrito o pasado 2 de decembro que a nosa solicitude de mellora ambiental do dunar da praia da Xunqueira é de competencia do Servizo Provincial de Costas de Pontevedra, adscrito ao Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico, e polo que a mesma será trasladada a dita administración para a tramitación correspondente, respondeulle así mesmo que a nosa solicitude de 26 de novembro de 2020, non exime que o Concello de Moaña ten tamén as súas competencias e ten que aportar así mesmo a súa parte, tanto no apartado económico como loxístico e en recursos humanos.

Que conforme solicitou a correspondente autorización da Dirección General de Sostenibilidad de la Costa y el Mar, da que depende o Servizo Provincial de Costas, e está a realizar con fondos públicos municipais a reforma do paseo marítimo ao carón do dunar, dentro do dominio público marítimo-terrestre e en tramos do propio límite interior da ribeira do mar, tamén o pode e debe realizar con respecto á mellora ambiental do sistema dunar da praia da Xunqueira, onde reiteramos que é de lamentar que ao mesmo tempo que proxectou e orzamentou a reforma do dito paseo marítimo,o concello non tivera ao seu cargo unha planificación integral das actuacións a levar a cabo no lugar na que ademais se recollera a mellora e recuperación ambiental do dito sistema dunar.

silene nizarda (Silene niceensis)

Respostamos así mesmo que as actividades a realizar dentro da mellora ambiental para o sistema dunar nas que solicitabamos que se procedera á retirada das especies arbóreas existentes na actualidade riba do areeiro, a erradicación das especies de flora alóctonas e invasoras baixo o método menos impactante e agresivo a nivel manual e que a plantación de novas especies autóctonas se realice de xeito naturalizado e non en liña como se realizou no pasado e que se proceda así mesmo á reparación do valado perimetral de protección de madeira e da cartelería informativa, poden e deben realizarse a nivel profesional e remunerado economicamente con fondos públicos procedentes do propio municipio e a colaboración solicitada da Dirección General de Sostenibilidad de la Costa y el Mar, a través de persoal de servizos do propio concello ou contratado de xeito temporal, coa formación profesional das brigadas de limpeza de praia ou a través de brigadas medioambientais especializadas, á parte do servizo carpinteiría.

Por outra banda advertimos que para estas labores non se debe utilizar persoal de voluntariado social agás para actuacións puntuais e simbólicas e exclusivamente de concienciación ambiental, xa que as labores de recuperación e mellora ambiental teñen que axudar por unha banda á creación de postos de emprego público, e pola outra, porque esa creación de postos de emprego é a forma máis efectiva xa que sobre todo o proceso de erradicación de especies alóctonas e invasoras, e se se pretende ademais realizar baixo o método menos impactante e agresivo a nivel manual como o solicitado, ten que ser de xeito continuado e persistente e nalgunhas especies probablemente durante anos, daí tamén a solicitude da intervención plurianual.

Por engadido, salientamos que esta experiencia é extensible tamén no futuro ao conxunto do litoral moañés, dende a parroquia de Domaio ata a de Tirán, pasando pola de Meira, que é tamén onde está situado o propio dunar da praia da Xunqueira, na súa maioría en solo rústico de protección de costas e onde, a maiores, existen tamén praias, dunares e cantís dun grande valor xeolóxico, paisaxístico e ambiental e cunha flora e fauna silvestre e costeira digna de protexer e conservar, e o propio concello creou nalgúns tramos sendeiros municipais sinalizados, mais afectado tamén en moitas desas zonas pola presenza de especies alóctonas e invasoras, verteduras, deterioro ambiental…, lembrando ademais que estas zonas son, en maior ou menor grao, as que quedaron libres da intervención urbanística e da ocupación do dominio público marítimo terrestre con recheos onde se instalaron parques e paseos marítimos, zonas industriais e áreas portuarias ao longo do pasado século e principios deste, á parte de edificacións residenciais en primeira liña de costa, que fan do concello de Moaña na actualidade o municipio máis impactado e agredido dentro do litoral morracense.
Por outro lado e voltando ao asunto da praia da Xunqueira non quixemos deixar de lado as nosas queixas con respecto ao modelo escollido e non consensuado para a reforma do paseo marítimo, onde se está a proceder na actualidade á substitución na meirande parte do soporte de madeira do proxecto inicial por outro de cemento e zahorra e onde, por engadido, se proxectou instalar tamén iluminación que, aínda que esta sexa de procedencia LED, para Luita Verde non deixa de ser un gasto enerxético, un impacto ambiental e lumínico e unha artificialización a maiores dentro do dominio público marítimo terrestre, ao carón da ribeira do mar, do dunar e da ría, cando para esa función xa existe na proximidade un paseo cementado e con iluminación, con paso peonil e carril bici á beira da estrada PO-551.

Polo exposto Luita Verde solicitou que con respecto á nosa solicitude de mellora, restauración e mantemento plurianual do sistema dunar da praia da Xunqueira, o Concello de Moaña asuma as súas propias competencias e a través da correspondente autorización da Dirección General de Sostenibilidad de la Costa y el Mar do Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico e así mesmo a colaboración económica por parte desta, proceda e colabore a súa vez con fondos propios e a través do emprego profesional de persoal municipal de servizos ou contratado de xeito temporal a través de brigadas de limpeza de praias e/ou especificamente de medio ambiente, á retirada das especies arbóreas existentes na actualidade riba do areeiro, á erradicación das especies de flora alóctonas e invasoras baixo o método menos impactante e agresivo a nivel manual, que a plantación de novas especies autóctonas se realice de xeito naturalizado e non en liña como se realizou no pasado e que se proceda así mesmo á reparación do valado perimetral de protección de madeira e da cartelería informativa.

Que, de utilizar o voluntariado social, este sea para actuacións puntuais e simbólicas e exclusivamente de concienciación ambiental.

Que esta experiencia sea extensible tamén no futuro ao conxunto do litoral moañés nas parroquias de Domaio, Meira e Tirán onde, en solo rústico de protección de costas segundo o vixente PXOM, existen así mesmo praias, dunares e cantís dun grande valor xeolóxico, paisaxístico e ambiental e cunha flora e fauna silvestre e costeira digna de protexer e conservar.

E que cando se trate de proxectos que afecten directamente ao medio natural e a súa contorna, como está a suceder co paseo marítimo da Xunqueira e dentro do dominio público marítimo terrestre, sean previamente consensuados co conxunto da colectividade social e en especial dos colectivos que, como Luita Verde, temos o ámbito da nosa actuación na defensa e protección do medio ambiente.

Adxuntamos desta vez fotografías dalgunhas das especies da flora autóctona presente no dunar da praia da Xunqueira, lembrando a súa importancia en biodiversidade a nivel local e así mesmo, entre ela, a presenza dun endemismo noroccidental ibérico, os paxariños amarelos das praias (Linaria polygalifolia subsp. polygalifolia), que ademais, a nivel cromático, neste areeiro abonda en exemplares coa floración de tons violáceos, e, por engadido, a silene nizarda (Silene niceensis), pequena especie de ámbito mediterráneo que en Galicia só esta presente e en lugares dispersos pola costa da provincia de Pontevedra, sendo inexistente no resto do litoral no noroeste e asemade no norte ibérico ao longo da cornixa cantábrica.

Luita Verde solicita a mellora ambiental do dunar da praia da Xunqueira en Moaña

O Colectivo Ecoloxista Luita Verde solicitou baixo escrito presentado a rexistro que o Concello de Moaña solicite a autorización da Dirección General de Sostenibilidad de la Costa y el Mar do Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico e así mesmo a colaboración económica por parte desta para a planificación da mellora, restauración e mantemento plurianual do sistema dunar da praia da Xunqueira, procedendo á retirada das especies arbóreas existentes na actualidade riba do areeiro, a erradicación das especies de flora alóctonas e invasoras baixo o método menos impactante e agresivo a nivel manual, que a plantación de novas especies autóctonas se realice de xeito naturalizado e non en liña como se realizou no pasado, que se proceda así mesmo á reparación do valado perimetral de protección de madeira e da cartelería informativa e deixar finalmente que a biodinámica litoral vaia realizando tamén a súa función reparadora.

Solicitamos así mesmo que a limpeza da praia se faga tamén de xeito manual e non con maquinaria pesada como aínda se realiza na actualidade e se deixe que as arribazóns de algas mariñas mineralicen na propia area.

escavación de area no dunar

Luita Verde baseouse en que hai máis de 10 anos da inauguración do proxecto de mellora ambiental da praia de Moaña, no areeiro da Xunqueira, acometido pola Dirección General de Costas do Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino e unha das súas principais accións, senón a máis importante, foi a supresión de parte dos recheos que se tiñan realizado neste espazo natural na década dos anos setenta do século pasado, para proceder a súa recuperación paisaxística e ambiental.

Mais dende aquela o cordón dunar recuperado tras esta actuación está sometido dende hai anos ao máis absoluto estado de abandono, o que está a provocar a introducción e incremento da presenza de especies vexetais arbóreas, arbustivas e herbáceas, moitas delas alóctonas, exóticas e invasoras entre a flora dunar presente.

cartel informativo tirado na duna

Por engadido, o valado perimetral de madeira que protexe o dunar e os carteles informativos están deteriorados, rotos e tirados polo solo e na propia duna; hai así mesmo verteduras puntuais de lixo -plásticos, redes, colchóns, cascallos,…- e escavacións da propia area dunar que, en xeral, xeneran unha imaxe moi preocupante de degradación que non se corresponde co fin de mellora do ambiente que en principio se proxectou para este lugar.

A lista de especies de flora alóctona e invasora é numerosa, entre outras atopamos as seguintes: falsa caléndula (Arctotheca calendula), herba da pampa (Cortaderia selloana), a grama africana (Pennisetum clandestinum), xuncia (Cyperus eragrostis), herba do asno (Oenothera glazioviana), coniza (Conyza canadensis), o millán (Digitaria sanguinalis) ou a grama (Cynodon dactylon), algunhas incluídas no propio Catálogo Nacional de Especies Exóticas Invasoras, que se están a espallar ata fóra da propia zona dunar, ao que se lle suma a arbórea de dous cedros (Cedrus atlantica), piñeiros (Pinus pinaster), ulmeiros (Ulmus minor), álamos (Populus alba) e falsas acacias (Robinia pseudoacacia), tanto en estado adulto como en fase de brotes novos, ou a arbustiva xesta (Cytisus scoparius) que procedentes da zona axardinada, por oportunismo biolóxico, por neglixencia humana ou porque as dunas son desiguais no entanto da súa formación areosa, contendo nalgunhas partes menos area e máis aportes de terras, están a colonizar o ecosistema dunar competindo e desplazando ás especies autóctonas.

Boa parte do feo da praia (Ammophila arenaria) plantado ao comezo da fase de restauración dunar perdeuse mais cabe subliñar que nos anos transcorridos dende a restauración tamén houbo unha paulatina e constante colonización natural do dunar por especies vexetais autóctonas propias deste medio e que hai tempo que non se observaban no termo municipal moañés.

Entre a flora dunar presente hai especies endémicas do noroeste ibérico como os paxariños amarelos das praias (Linaria polygalifolia subsp. polygalifolia), outras escasas no noroeste e inexistentes no norte ibérico como a Silene niceensis e especies tan propias do dunar como o cardo da ribeira (Eryngium maritimum), a cebola das gaivotas (Pancratium maritimum), a herba leiteira (Euphorbia paralias), a grama mariña (Elymus farctus), a madroa das praias (Artemisia crithmifolia), a correola das praias (Calystegia soldanella), o fiuncho de mar (Crithmum maritimum), a melga mariña (Medicago marina), e tamén as orquídeas silvestres como o satirión corpudo (Dactylorhiza elata) e a lengüeira (Serapias lingua) nas zonas máis húmidas, todas dignas de protexer e conservar.

A introdución de especies arbóreas ademáis de afectar á comunidade florística propia do dunar faino tamén á faunística xa que supón una reducción dos espazos abertos que precisan as especies de fauna que se desenvolven exclusivamente neste tipo de ecosistemas.

A sabendas de que o Concello de Moaña e con fondos públicos municipais está a reformar nestes momentos o paseo marítimo que atravesa pola parte traseira a dita formación dunar, lamentamos que non tivera unha planificación integral na que ademais se recollera a mellora e recuperación ambiental do dito dunar.

colchón tirado na duna

O sistema dunar da Xunqueira, malia que recuperada hai unha década de xeito artificioso, representa na actualidade o maior areeiro e con meirande biodiversidade de todo o municipio e un claro referente social e ambiental non só do litoral moañés senón da ría como espazo de transición ao intermareal e ribeireño de grande valor ornitolóxico, ambiental e marisqueiro ao seu carón, que non se pode deixar máis tempo no abandono e degradación actuáis.

Ao tanto salientamos que existe o risco de botar abaixo os traballos de rexeneración ambiental e fondos públicos desembolsados no pasado, polo que cómpre seguir coa labor rexeneradora iniciada daquela, mellorándoa. ampliándoa e manténdoa sostida no tempo para o que evidentemente son necesarias as respectivas autorizacións e a aportación de fondos públicos destinados a tal fin.

Por outra banda, é unha ocasión excepcional para observar como da experiencia dunha formación dunar xerada de xeito artificial esta se pode ir rexenerando e finalmente adaptarse ao ciclo natural, lembrando que é tamén unha débeda histórica para este lugar, a praia da Xunqueira, que ata ben entrada a metade do século pasado aínda conservaba boa parte do seu areeiro, daquela utilizado como estacada e tendedeiro de redes, e que en cuestión de pouco tempo, a finais do mesmo século, tristemente só lle quedaba o nome, pasto de sucesivos aterramentos.

Nas fotogafías desta entrada pode observarse o deterioro do peche de madeira perimetral e da cartelería informativa, escavacións de area, vertedura de lixo e presenza de especies arbóreas e de flora alóctona e invasora.

Contra a urbanización do castro da Subidá (Marín)

As asociacións Irmandade Illa de Tambo, Umia Vivo, A Forneiriña, AnovaTerra, a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo e o Colectivo Monte Pituco rexeitan as obras de “restauración e musealización” que se están realizando no castro da Subidá impulsadas pola Deputación de Pontevedra e polo Ministerio de Transportes, Mobilidade e Axenda Urbana, coa colaboración do Concello de Marín e co aval de Patrimonio da Xunta. Trátase dunha actuación prexudicial e agresiva para este xacemento castrexo polo movemento de terras e a instalación de mobiliario urbano sen garantías para a conservación das estruturas primitivas e dos gravados rupestres que as rodean, ademais de deturpar completamente a esencia do espazo natural no que se insire.

As entidades sociais, culturais e ambientais que denuncian a urbanización do castro da Subidá esixen a paralización inmediata das obras, que se anulen as autorizacións deses traballos así como do proxecto “Obras de restauración e musealización dos xacementos galaico-romanos de Pontevedra: trazas de Pontevedra (fase 1)” que, xunto coa Subidá, Toiriz (Silleda) e Alobre (Vilagarcía), tamén afectará nun segundo lote os castros da Lanzada (Sanxenxo), Penalba (Campo Lameiro), Mercado dos Mouros e Igrexa Vella (Valga), Adro Vello (O Grove), Alto dos Cubos (Tui), Cruz do Castro (Cotobade) e nunha terceira etapa os castros de Taboadexa (As Neves), Troña (Ponteareas), Trega (A Guarda), O Facho (Cangas), Cabeciña (Oia) e Castrolandín (Cuntis), suspendendo as tramitacións en curso.

Tamén reclaman que o Ministerio modifique os proxectos de musealización presentados e que os someta á sinatura preceptiva dunha dirección arqueolóxica, en cumprimento do Decreto 199/1997 que regula a actividade arqueolóxica na Comunidade Autónoma de Galicia.

Actualmente o estado do castro da Subidá é moi preocupante, como alertan profesionais da arqueoloxía e expertos en patrimonio local e comarcal, pola transformación do espazo inmediato que rodea os restos arqueolóxicos en espazos de lecer de dubidosa utilidade coa instalación de bloques de pedra serrada a modo de bancos e lousas que pavimentan parcial e arbitrariamente o chan; tamén pola construción de zapatas de formigón ao carón dos xacementos que, ademais, están sendo utilizados como depósitos de material de obra; e ademais, pola retirada de pedras e terra sen que haxa garantías de que se están salvagardando os abundantes restos cerámicos que previsiblemente forman parte do terreo. Outro aspecto cuestionable deste investimento -cuxa primeira fase foi adxudicada á empresa murciana “Patrimonio Inteligente” por importe de 519.864,11 euros- é a plantación de especies de xardinería ornamental e exótica como “tradescantia purpurea”, “agapanthus africanus” e “paniculata” nun monte de carballeira natural.

O rexeitamento á urbanización do castro da Subidá vén precedido das queixas xurdidas entre a veciñanza de Silleda a conta dunhas obras similares realizadas no poboado castrexo de Toiriz, onde a instalación de mobiliario urbano para a creación dunha zona lúdica supuxo a realización de escavacións a unha profundidade considerable que atenta contra os valores arqueolóxicos e patrimoniais deste enclave pola presenza de restos de materiais cerámicos. Por este motivo, unha campaña na plataforma Change.org xa suma nos últimos días máis de 1.200 sinaturas contra o proxecto.

No caso de Marín, o malestar das entidades que critican esta iniciativa acentúase polo mal estado no que se atopa a inmensa maioría do patrimonio arqueolóxico catalogado neste termo municipal en territorios de gran valor paisaxístico, natural, forestal, rural e agrario. Precisamente, a parroquia de San Xián, á que pertence o lugar onde se están realizando as obras de musealización do castro, é a zona coa maior densidade de gravados rupestres que se atopan nunha situación de absoluto abandono, ademais de ter sufrido agresións pola ausencia de sinalización e a falta de mantemento dos xacementos.

Mentres que o Concello de Marín unicamente se ocupa da promoción dos petróglifos de Mogor, esta nova actuación na Subidá é susceptible de incidir na degradación deste patrimonio pola urbanización e posterior masificación humana, no deterioro dos recursos arqueolóxicos e na alteración medioambiental da contorna, tendo en conta ademais que o escavado na actualidade non chega a un 5% do castro e que, segundo o PXOM de Marín, só está protexido patrimonialmente unha mínima parte na zona alta, xa que o resto, compartido entre as parroquias de San Xián e de Mogor, está clasificado como solo forestal.

O Concello de Moaña incoa un expediente de caducidade para as obras do hotel do golf de Domaio

A Xunta de Goberno Local do Concello de Moaña acordou o pasado 19 de outubro de 2020 incoar expediente de caducidade da licenza de obras a nome de Inter Burgo S.A. – a mesma propietaria do campo de golf- para a construción dun edificio de sotos e 2 plantas para hotel de 4 estrelas en San Lourenzo, Domaio, Moaña, concedida pola Comisión Municipal de Goberno o 28 de outubro de 2002.

Tal e como dita no primeiro parágrafo das conclusións do documento “O expediente para a declaración de caducidade da licenza iniciarase, neste caso, a instancia de Luita Verde, en exercicio da acción pública urbanística, unha vez constatado que expirou o prazo, ben para comezar as obras, ben para rematalas, sen que o titular da licenza as iniciase ou terminase.”

En efecto, o dito acordo municipal nace do escrito de petición presentado a rexistro polo Colectivo Ecoloxista Luita Verde o 9 de xaneiro de 2019 e doutro posterior de xeito reiterado o 22 de maio de 2019 ao non ter resposta ao primeiro, ademais da queixa admitida pola Valedora do Pobo ao tanto e os requerimentos realizados por esta ao Concello de xullo de 2019 e febreiro de 2020.

Segundo o dito documento, o arquitecto municipal emite un informe o día 21 de setembro de 2020 no que indica que, tras unha visita ao lugar das obras, “as obras correspondentes ao Sector H do SAU A-7 de Domaio, correspondentes á licenza dun hotel do expediente 185/2002 non foron iniciadas neste momento, non existindo no lugar ningún elemento (tira de cordas, replanteo, movemento de terras ou algún outro feito) que faga considerar o seu inicio”.

No expediente consta o informe do asesor xurídico do 12 de outubro de 2020 que informa que “Á vista do informe técnico municipal do 21 de setembro de 2020 hai base para a declaración de caducidade da licenza concedida, pois á data do citado informe técnico as obras non se iniciaron, polo que o prazo de 6 meses establecido para o seu inicio na sentenza do 23 de novembro de 2009, ditada polo Xulgado do Contencioso-Administrativo nº 3 de Pontevedra, está totalmente superado.

Para rematar conclúe que “evidentemente, se non se iniciaron as obras de construción, tras ter transcorrido sobradamente o prazo de seis meses establecido na sentenza, e se tampouco se terminaron tendo transcorrido máis de 3 anos para a súa finalización, o Concello estaría obrigado a declarar a caducidade da licenza.”

Para Luita Verde este acordo aínda que tarde, con tempo non era, despois de máis de dez anos de incumprimento da dita sentenza xudicial e agora só espera que o concello acorde así mesmo e na máis brevidade o inicio do expediente de caducidade solicitado por este colectivo ecoloxista o 14 de marzo de 2019 das dúas licenzas que, con datas 12-02-2001 e 09-06-2003, a Comisión de Goberno do Concello de Moaña acordou concederlle 50 e 52 vivendas adosadas respectivamente a Construcciones Mirón y Agarvi SL no sector B da Unidade de Actuación S.A.U. A-7 Residencial Golf Domaio, por incumprimento manifesto das obrigas de edificación e urbanización simultánea das mesmas.

Luita Verde salienta que hai máis de dez anos que non hai actividade no lugar, medio cento de vivendas aínda están sen construír, unha boa parte das restantes están a media construción, e unha minoría están habitadas sen licenza de primeira ocupación e sen servizos, resultado dun fracasado proxecto elitista, especulativo e impactante no medio ambiente, na paisaxe e na auga como recurso, procedente de finais de pasado século onde, en plena “burbulla urbanística e inmobiliaria”, se recualificaron 95 has. – 64 has. para o campo de golf como solo rústico ordinario e 31 has. divididas en sectores e unidades de actuación para a urbanización como solo urbanizable – de solo clasificado anteriormente como non urbanizable de protección forestal, e que, por engadido e para máis agravio, no dito sector B da Unidade de Actuación S.A.U. A-7 Residencial Golf Domaio, só está á espera da salvación económica a través da entrada de “fondos buitre”.