Track do percorrido do roteiro contra a Área de Desenvolvemento eólica do Morrazo e pola protección dos montes de Ardán e Cela

Deixamos nesta entrada o percorrido do roteiro contra Área de Desenvolvemento Eólica do Morrazo e pola protección dos montes de Ardán e Cela que tivemos que suspender por mor da prohibición de paso das directivas das Comunidades de Montes de Ardán e Cela.

O roteiro sería circular e sairía da área recreativa de Chans de Cela (Bueu), para chegar ao mesmo lugar, dentro de solo rústico de protección de espazos naturais, forestal, paisaxístico, de augas e patrimonial, segundo os concellos de Marín e Bueu, respectivamente.

O percorrido transcorrería por viais forestais, camiños e corredoiras, en parte polo sendeiro municipal de curto percorrido de Chans, polos lugares das Chans de Cela, mámoa de Forno das Arcas, brañas da ribeira alta do río das Gorgadas, Monte Furcos, Outeiro da Carballosa, alto e miradoiro do Agudelo, A Porteliña, Monte e capela de San Lourenzo, ribeira alta do río da Pena, carballeiras da Devesa Nova, carballeiras da Telleira, alto e miradoiro da Telleira, Chans de Cela.

Para se achegar ao punto de saída habería que acceder pola estrada EP-1304 que sube desde a PO-551 ata o Igrexario de Cela, coller o desvío posteriormente ao lugar da Pena e ao chegar ao lugar da Paradela, coller o desvío á esquerda que sube finalmente ata a área recreativa de Chans. Se se accede pola PO-313 Marín-Moaña hai que coller o desvío no lugar de Broullón e ao chegar riba do citado lugar da Paradela en Cela, coller finalmente á dereita en dirección á área recreativa de Chans.

Powered by Wikiloc

https://www.wikiloc.com/hiking-trails/roteiro-contra-a-area-de-desenvolvemento-eolica-do-morrazo-pola-proteccion-dos-montes-de-cela-e-ard-89959886#

A mámoa de Forno das Arcas, de orixe funeraria, foi descuberta entre finais do século pasado e principios deste novo en terreos da parroquia de Ardán, está adscrita culturalmente ao Neolítico e cronoloxicamente ten ao redor de 5.000 anos de existencia. Na actualidade aínda está en fase de inventariado. Malia estar desenterrada e expoliada como sucede cunha maioría destes xacementos prehistóricos, posúe a importancia de conservar aínda boa parte da estrutura lítica do seu dolmen interior e un pequeno corredor de entrada e a base do túmulo tén ao redor de 30 metros de perímetro. Está encravada no interior dunha carballeira e preto dela está ubicada unha pedra vertical fincada cunha cruz histórica gravada con funcionalidade de demarcación territorial, que foi reutilizada máis recientemente para depositar ao seu carón unha ofrenda con funcionalidade tamén funeraria.

Na proximidade desta mámoa e afectadas pola ADE de cheo polo novo parque eólico que se está a xestar, entre as parroquias de Ardán, Cela e Moaña, están ubicadas outras dúas mámoas no lugar da Chan das Bolas, xa inventariadas e incluídas no Catálogo de Patrimonio Cultural de Galiza. Non moi lonxe están localizadas as mámoas da Cruz da Maceira e Pastoriza, na parroquia de Ardán, a de Marco Corbado na parroquia de Moaña e máis abaixo as mámoas do Rapadoiro e Chan de Cela como o xacemento adscrito ao Calcolítico das Cadeliñas e o achado adscrito ao Paleolítico do machado bifaz das Chans, na parroquia de Cela, reflexo da importancia cultural e arqueolóxica que ten toda esta área, con vestixios de presenza humana desde hai varios milleiros de anos.

Entre as mámoas de Forno das Arcas e a de Chan das Bolas, no monte de San Lourenzo atópanse as ruínas da capela de San Lourenzo. Esta capela é orixinaria do século XVII e está adicada ao santo que leva o seu nome. Durante séculos foi obxecto de conflito entra as parroquias de Ardán e Cela pola súa posesión ata que no ano 2005 a xustiza ditaminou que a capela pertencía a Marín. O arco da capela pode verse no Museo Masso de Bueu.

De grande valor cultural e no terreo do patrimonio etnográfico e civil son a presenza de antigas corredoiras e valos de pedra, vestixios dun pasado non tan afastado no que a actividade humana baseabase na explotación dos recursos agroforestais e gandeiros, na extracción do barro e a pedra, na silvicultura baixo das varias carballeiras e devesas reais que existiron na zona ata o século XIX e do que aínda se conservan os grosos valos de delimitación. O significado dalgúns topónimos existentes pola zona dan testemuña desa anterior actividade humana -Devesa Nova,  A Telleira, As Gardadiñas, Os Mogos…-

As brañas da ribeira alta do río das Gorgadas, principal afluente do río Loira e que atravesa toda a parroquia de Ardán, son un hábitat natural prioritario a protexer a nivel europeo dentro da Directiva Hábitats (Directiva 92/43/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa á conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestres), o da breixeira húmida atlántica, onde están ademais presentes as dúas especies de flora que lle dan denominación -Erica tetralix e Erica ciliaris- entre outras propias destes ecosistemas húmidos, turbosos e abertos, e con grande presenza así mesmo de fauna salvaxe, tanto vertebrada como invertebrada. A breixeira húmida atlántica está integrada dentro do anexo I da Directiva 92/43/CEE de tipos de hábitats naturais de interese comunitario para cuxa conservación é necesario designar zonas especiais de conservación.

Ao seu carón se desenvolven unhas interesantes comunidades arbóreas de bidueiros, especie que se adapta perfetamente as condicións ambientais e edáficas destes singulares hábitats a protexer pola fraxilidade que representan e a práctica desaparición de moitos deles durante o último século ata a actualidade produto da súa desecación ou do seu recheo e ocupación por motivos de distinta índole, mesmo a industrial e urbanística, a nivel continental. A ribeira alta do río da Pena, río que atravesa posteriormente toda a parroquia de Cela ata a súa desembocadura en Agrelo, tamén ten as súas correspondentes brañas entre as áreas da Devesa Nova e A Telleira con carrizal e breixeira dentro do hábitat natural prioritario da breixeira húmida atlántica.

As ribeiras altas dos ríos das Gorgadas e da Pena, son outro hábitat natural prioritario a protexer dentro do anexo I da Directiva Hábitats pola presenza dos seus bosques aluviais, onde entre outras especies sobresae a presenza do bidueiro, do salgueiro e do ameneiro. Tamén están en regresión a costa das cortas intensivas de arborado e da substitución do seu bosque e da contorna por plantacións de monocultivos forestais, sobre todo eucaliptos e ultimamente con outras especies forestais alóctonas e invasoras como a paulonia. Baixo estes bosques e á beira dos citados ríos desenvólvese unha importante biodiversidade en fauna e flora, con especies endémicas e vulnerables do noroeste ibérico, como por exemplo a saramaganta (Chioglossa lusitanica) ou o narciso galaico (Narcissus cyclamineus), especies incluídas no anexo II da Directiva Hábitats de especies animais e vexetais de interese comunitario para cuxa conservación é necesario designar zonas especiais de conservación. Hai rarezas como a surbia (Veratrum album), especie de montaña que praticamente representa a única cita en toda a provincia de Pontevedra.

Os grandes movementos de terras para a construción de pistas de acceso e plataformas de montaxe dos aeroxeradores suporían un grave impacto na capa vexetal, solo, subsolo e por derivación nas augas dos mananciais e dos ríos e regatos existentes.

Na parte máis externa do bosque de ribeira é onde comeza a desenvolverse o bosque climácico -chamado así porque é o que remata ocupando de xeito natural o territorio trala sucesión ecolóxica despois das fases do mato baixo e do mato alto- por excelencia, a carballeira. Catalogadas como hábitats de interese comunitario a nivel europeo e tamén dentro do anexo I da Directiva Hábitats para cuxa conservación é necesario designar zonas especiais de conservación, nesta área e nas partes máis termófilas entre as concas altas dos ríos das Gorgadas e da Pena, están presentes das carballeiras adultas máis densas e importantes da península morracense.

Nelas cohabitan varias especies tamén vulnerables como por exemplo a cada vez máis escasa vacaloura (Lucanus cervus), tamén incluída no anexo II da Directiva Hábitats, moi dependente precisamente das carballeiras vellas para a súa reprodución e crecemento. Outra especie considerada vulnerable e incluída así mesmo dentro do Anexo II da dita Directiva Hábitats é a do morcego rateiro forestal (Myotis bechsteinii), moi raro e escaso a nivel ibérico, e que precisamente nestas carballeiras morracenses teñen unhas das poucas colonias existentes e nidificantes en todo o territorio galego e de feito parte da carballeira existente funciona como unha reserva a través da custodia por parte da asociación Morcegos de Galicia. Ademais desta interesante especie hai censadas ao redor de dez especies máis de morcegos nesta área.

Por outra banda tamén é importante a presenza de aves tanto diurnas como nocturnas como o miñato (Buteo buteo), o azor (Accipiter gentilis), o gabián (Accipiter nisus), a avelaiona (Strix aluco), ou a curuxa (Tyto alba),… e citas anuais da presenza de especies forestais como o gabeador azul (Sitta europaea), catalogado como de interese especial polo catálogo nacional de especies ameazadas. Nas zonas máis abertas e de matogueira tamén se pode atopar a papuxa do mato (Sylvia undata) ou a avenoiteira cincenta (Caprimulgus europaeus), incluídas dentro do anexo I da Directiva Aves (Directiva 2009/147/CE do Parlamento Europeo e do Consello de 30 de novembro de 2009 relativa á conservación das aves silvestres) que indica que as especies mencionadas no dito anexo serán obxeto de medidas de conservación en canto ao seu hábitat, co fin de asegurar a súa supervivencia e a súa reprodución na súa área de distribución.

Á parte da alteración e degradación ambiental da contorna, é dabondo coñecida a alta mortandade de aves e morcegos que supón a construción de parques eólicos e a súa posterior fase de funcionamento pola colisión coas pás dos aeroxeradores. Ademais da proximidade ao hábitat de moitas desta especies os aeroxeradores suporían unha seria ameaza tamén para outras que nos seus pasos estacionais utilizan estas zonas máis altas do cordal dos montes morracenses nas súas viaxes migratorias.

Os ecosistemas naturais de carballeira, ribeira e brañas descritos estarían afectados de xeito máis ou menos directo dentro dunha distancia de 0 ata 1 kilómetro de distancia ata a área recreativa de Chans de Cela con respecto á ubicación dos aeroxeradores.

Os altos de Outeiro da Carballosa e Agudelo, por riba dos 400 metros de altitude sobre o nivel do mar, posúen unhas extraordinarias panorámicas entre as rías de Vigo e Pontevedra, co Salnés por medio e a serra da Barbanza ao fondo. A instalación de varios aeroxeradores ao seu carón de ao redor de 200 metros de altitude -ata catro nos lugares de Monte Furcos, Monte de San Lourenzo, Chan das Bolas e Monte do Grilo- suporía un grave impacto paisaxístico no conxunto das Rías Baixas e perfectamente visible ata desde o Parque Nacional Marítimo-Terrestre das Illas Atlánticas.

Ese impacto visual estaría de xeito máis directo a nivel local dentro da península morracense ao que se lle engadiría o do ruído acústico, cun núcleo de poboación na súa proximidade, o da Pastoriza (Marín) a menos dun kilómetro dos aeroxeradores, mais tamén os de A Fraga, A Paradela e Broullón (Moaña) ou A Paradela, A Pena, O Burgo e Igrexario de Cela (Bueu), que quedarían entre os 1 e 2 kilómetros de distancia.

Por outra banda na actualidade esta área ten unha importancia social, económica e cultural a través da actividade forestal e recreativa, coa área de lecer e o sendeiro municipal de Chans, que percorre varias áreas naturais e forestais correspondentes ás dúas parroquias malia estar en concellos diferentes, ou o alto e miradoiro da Telleira, que ademais é utilizado como punto de despegue para a práctica do voo do parapente, que en conxunto veríanse de xeito máis ou menos directamente afectados pola construcción do parque eólico na súa contorna e na proximidade.

As áreas de Pedra da Pousa, Forno das Arcas, Monte Furcos, A Telleira, A Porteliña, e o Monte da San Lourenzo están ameazadas así mesmo de cheo polo futurible parque empresarial da Cruz da Maceira.

A Comunidade de Montes de Cela prohíbelle á PDMM o roteiro contra a ADE do Morrazo e pola protección dos montes de Cela e Ardán

A directiva da Comunidade de Montes en Man Común de Cela prohíbenos á Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo realizar o roteiro que tiñamos previsto para este sábado 27 de novembro contra a ADE do Morrazo e dentro dela o novo proxecto de parque eólico que se está a xestar entre as parroquias de Ardán, Cela e Ermelo.

A directiva da comunidade de montes de Cela enviounos o sábado 19 de novembro un correo electrónico á Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo, no que se nos informaba de que, en base ao artigo 88 da Lei 7/2012 de Montes de Galiza, non estabamos autorizados a percorrer os montes da súa propiedade comunal na andaina programada para este sábado 27 de novembro, instándonos sen máis motivos ou argumentos a desconvocala e ameazándonos de que no caso de se levar a cabo poriano en coñecemento das autoridades e adoptarían as medidas que estimasen oportunas.

Con posterioridade, o luns 21 de novembro, volveu enviarnos outro correo á PDMM mais tamén a Luita Verde, colectivo ecoloxista que fai parte da plataforma, insistindo en que a desconvocaramos a andaina e deixando caer por engadido que a comunidade de montes de Ardán, coa que se puxeran en contacto, tampouco tiña permiso para andar polos seus montes, dicíndonos ademais que era “polo ben de todo participante de dito roteiro e para que non se sinta enganado pola organización de dito evento”.

O roteiro programado para o sábado 27 tiña a súa saída na área recreativa de Chans de Cela, propiedade da comunidade de montes e cun convenio de colaboración en vigor co concello de Bueu. O seu percorrido transcorrería por vías forestais, camiños e corredoiras das parroquias de Cela e Ardán, parte del polo mesmo sendeiro municipal de curto percorrido de Chans, para dar a coñecer a importancia paisaxística, ambiental e cultural desta contorna que podería estar afectada de xeito máis ou menos directo polo proxecto de parque eólico que está a impulsar a empresa ACS.

Despois dunha década de existencia da plataforma e máis de medio centenar de roteiros realizados por toda a comarca nunca lle pasara á PDMM que unha comunidade de montes lle prohibira o paso nos seus roteiros, incluídos os que no seu momento, entre os anos 2012 e 2013, se realizaron contra do parque eólico de Pedras Negras. Nin tan sequera esta mesma comunidade de montes nos prohibiu en novembro do ano 2014 a celebración doutro roteiro similar en parte ao que iamos realizar este sábado pola protección dos montes de Cela e Ardán. Nin tampouco se nos prohibíu o roteiro organizado en maio de 2016  pola protección de Outeiro da Carballosa e de Agudelo, que transcorría tamén por lugares onde se ía pasar no roteiro do vindeiro sábado.

Nunca tampouco no transcurso das nosas andainas a plataforma fixo un mal uso do monte nin causou ningún dano neste, nin houbo percances para as persoas que participaban. Máis ben todo o contrario. A PDMM deulle a coñecer á veciñanza a riqueza natural, paisaxística e patrimonial que atesouran os montes da nosa comarca, denunciou verteduras de entullos e lixo, o mal estado dalgúns xacementos arqueolóxicos, as cortas indiscriminadas de arborado autóctono ou a eucaliptización, entre outras actividades perniciosas para a paisaxe e o medio, reclamando para el unha maior protección ambiental.

Por iso desde a plataforma non entendemos esta actitude e postura tomada agora pola comunidade de montes de Cela prohibíndonos andar polos montes da súa propiedade comunal, a non ser que se dese por aludida por algunha das denuncias públicas feitas por nós no pasado.

Preguntámonos que problema hai en que lle deamos a coñecer á veciñanza a importancia dos valores naturais e patrimoniais e da conservación dese espazo? Saben todas e todos os comuneiros de Cela que a súa directiva lle prohibe o paso a quen quere coñecer este espazo? Están de acordo con isto todas e todos os comuneiros?

Hai semanas que se sabe de xeito extraoficial que a empresa ACS quere impulsar un parque eólico nos montes das parroquias de Ardán, Cela e Ermelo –motivo da realización da andaina- do que pouco máis se sabe que o aparecido na prensa pois a comunidade de montes de Ardán non lle facilita a información que ten á veciñanza da parroquia. Tendo incluso que suspender unha asemblea convocada ás presas para votar a favor do parque eólico por incumprir as formas na convocatoria.

Semella, coa actitude amosada, que a directiva da comunidade de montes de Cela está nas mesmas coordenadas que a directiva de Ardán, e por iso pon atrancos a quen está manifestamente en contra da instalación dun parque eólico. Non lle interesa que a xente coñeza in situ o enorme impacto no territorio que implicaría a instalación dun parque eólico nos seus montes, na proximidade doutras parroquias limítrofes e de varios núcleos de poboación..

En calquera caso fica claro que a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo, ao igual que o Colectivo Ecoloxista Luita Verde, non son organizacións benvidas pola directiva da comunidade de montes de Cela e dada a súa prohibición de paso desconvoca o roteiro programado para este sábado 27 de novembro. Ante a probabilidade de que isto volva suceder co segundo roteiro contra a ADE, previsto polos montes da parroquia de Ermelo para o sábado 18 de novembro, tamén desistimos de facelo.

Malia isto, e ao labor de quen pretende silenciarnos de xeito torticeiro coa coacción e se presta a esta operación especuladora, a PDMM seguirá opoñéndose frontalmente, sen ambigüidades nin localismos, e tendo como norte a defensa do patrimonio paisaxístico, ambiental e cultural por riba de calquera outro interese –sexa político, económico ou da propiedade privada- no seu labor de concienciación da veciñanza informándoa do pelotazo industrial que se está a tramar ao redor do novo parque eólico nos montes do Morrazo a costa do solo rústico de protección de espazos naturais, paisaxístico, forestal, de augas e patrimonial. A Plataforma advirte que hai que estar preparados ante a probabilidade de que este novo parque eólico poida tramitarse pola vía rápida a través da súa declaración de interese social e económica dada a grande especulación de solo eólico e empresarial existente.

Adxuntamos os gráficos coa situación da ADE do Morrazo, as áreas afectadas polos aeroxeradores segundo os distintos proxectos e as localizacións alternativas (Pedras Negras desestimado, novo parque eólico e un terceiro que aínda podería proxectarse), o parque empresarial aprobado pola Xunta no Plan Sectorial de Áreas Empresariais de Galiza na Cruz da Maceira (Moaña) e o futurible da Pastoriza (Marín) ao seu carón deseñado na fase inicial do seu PXOM e úneca área entre varias que lle quedou ao final para desenvolver, máis a liña de alta tensión Lourizán-Cangas xa instalada polo medio e cruzando toda a área de desenvolvemento eólica.

Incluimos tamén o gráfico co percorrido e fotografías dalgunhas das áreas paisaxísticas, ambientais e naturais por onde iamos pasar neste roteiro agora desconvocado pola oposición da comunidade de montes de Cela onde, entre outros valores, están a importancia dos hábitats de interese comunitaria das carballeiras da Devesa Nova e da Telleira, dos hábitats naturais prioritarios de bosque de ribeira aluvial e de brañas das concas altas do rego das Gorgadas e do rego da Pena , e de especies salvaxes así mesmo de interese e vulnerables a protexer segundo os catálogos e anexos da lexislación autonómica, estatal e europea (saramaganta, rá patilonga, vacaloura, morcego rateiro forestal, gabeador azul, papuxa do mato, avenoiteira cincenta,…). Ou os xacementos arqueolóxicos, inventariados ou en proceso, catalogados ou por catalogar como patrimonio cultural de Galicia (mámoas de Forno das Arcas, Chan das Bolas, Rapadoiro e Chans de Cela), as ruínas da capela de San Lourenzo orixinaria do século XVII, e sen esquecer as extraordinarias panorámicas das Rías Baixas e dos montes do Morrazo desde os altos do Outeiro da Carballosa e Agudelo na área máis directamente ameazada polo parque eólico.

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo inicia unha campaña contra a Área de Desenvolvemento Eólica do Morrazo

Triángulo da Área de Desenvolvemento eólica do Morrazo

Unha vez que se fixo oficial, coas declaracións na prensa do presidente da Comunidade de Montes de Ardán, o interese da empresa ACS de impulsar entre Marín e Bueu un parque eólico, a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo cree que é fundamental a presión social para botar abaixo este novo proxecto e a Área de Desenvolvemento Eólica (ADE) do Morrazo.

Por iso, ademais das actividades que faga a plataforma que se constitúa coa veciñanza e colectivos do Morrazo contra ese novo parque eólico que se está a xestar, a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo vai comezar unha campaña contra esta ADE do Morrazo para que desapareza oficial e definitivamente da planificación autonómica da Xunta de Galiza.

Esta ADE foi incluída no ano 1997 no Plan Sectorial Eólico de Galiza. Un plan especulador e obsoleto que carece da correspondente cobertura xurídica por non se ter publicitado integramente e que non pasar a correspondente avaliación ambiental estratéxica no seu conxunto, segundo a lexislación europea e estatal.

Esta ADE ten a forma dun triángulo e abrangue unhas 4.300 hectáreas no territorio dos concellos de Pontevedra, Marín, Vilaboa, Moaña e Bueu. Nela estaban incluídos os 14 aeroxeradores, pistas de acceso e subestación eléctrica do agora desestimado parque eólico de Pedras Negras. Os 11 aeroxeradores do proxecto que se está a xestar nas parroquias de Santo Tomé de Piñeiro e Ardán, en Marín, e Cela e Ermelo, en Bueu, forman tamén parte desta ADE. E aínda quedarían 10 localizacións para outros tantos aeroxeradores nas parroquias de Cobres e Vilaboa, no concello de Vilaboa, e na parroquia de San Xián, no concello de Marín.

Independentemente de que se organice a veciñanza para loitar cada vez que xurda un novo proxecto de parque eólico como está a suceder, para esta plataforma o que hai que tumbar é a ADE do Morrazo no seu conxunto ao ser esta a planificación superior que deu cobertura no pasado ao parque eólico de Pedras Negras, a que está a dar cobertura na actualidade a este novo parque eólico entre Marín e Bueu, e a que podería dar cobertura a outros no futuro. Unha ADE que está a ameazar no seu conxunto a maioría do territorio do Morrazo nas cotas entre os 400 e 600 metros de altitude sobre o nivel do mar.

Unha ameaza, a eólica, que se suma ao proxecto de parque industrial na Cruz da Maceira – no concello de Moaña no límite co de Marín – aprobado pola xunta dentro do Plan Sectorial de Ordenación de Áreas empresariais de Galiza, e o futurible parque industrial na Pastoriza, na parroquia de Ardán, promovido na proximidade co da Cruz da Maceira polo concello de Marín, que provocarían unha auténtica desfeita paisaxística e ambiental no seu conxunto – parque eólico e parques empresariais – nas concas altas dos ríos da Fraga, das Gorgadas e da Pena, no caso dos parques empresariais, e desde os altos do Outeiro da Carballosa e do Agudelo ata os da Paralaia e as Chans de Ermelo, entre os concellos de Marín e de Bueu e limítrofe co de Moaña, afectando ás concas altas dos ríos da Pena, do Inferno, Bouzós e Frade, no caso do novo parque eólico, á parte da afección de hábitats naturais prioritarios e comunitarios, fauna e flora salvaxe, e patrimonio cultural e arqueolóxico.

Como curiosidade, cómpre dicir que resulta un tanto estraño que sendo desde o ano 1997 a adxudicataria da ADE do Morrazo a empresa Endesa, agora xusto unha construtora como ACS sexa a que tente impulsar xusto un parque eólico no Morrazo.

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo está en contra da proxección de novos parques eólicos e empresariais e tamén da forestalización, ou sexa, contra a industrialización dos nosos montes, e como alternativa esixe a derogación do Plan Sectorial Eólico de Galiza, a retirada da Área de Desenvolvemento Eólica (ADE) do Morrazo, a repotenciación e modernización dos parques eólicos xa construídos, a conexión das enerxías renovables, eólica e solar, con proxectos a pequena escala fóra dos espazos naturais, na proximidade e dentro dos propios núcleos de poboación, e libre de monopolios empresariais.

Galiza é un territorio excedente en produción de electricidade, onde unha boa parte da enerxía xerara, incluída a eólica, se exporta e mesmo se perde polo camiño cara á outras comunidades autónomas e as áreas con maior potencial eólico a nivel galego – Mariña luguesa, Costa da Morte, Dorsal Galega – xa foron ocupadas e mesmo sacrificadas ambientalmente, polo que non cómpre a construcción de máis parques eólicos se queremos ser verdadeiramente sustentables.

Alén disto cómpre concienciármonos de que é necesario o decrecemento, a redución, o aforro e a eficiencia do consumo enerxético. Así como tomar conciencia de que tampouco se pode especular máis co territorio e se teñen que cubrir na súa totalidade os parques empresariais e industriais construídos nas dúas últimas décadas na provincia, moitos deles coas parcelas baleiras e sen ocupar. Como tampouco se pode seguir coa extensión dos monocultivos forestais nin a eucaliptización, senón apostar pola multifuncionalidade dos recursos e a recuperación e a efectiva protección dos nosos espazos naturais.

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo, dentro do seu costume de organizar un roteiro cada mes para informar e divulgar sobres os valores paisaxísticos, ambientais e culturais dos distintos espazos naturais morrecenses, vai adicar dentro da campaña contra a ADE do Morrazo os dous vindeiros roteiros aos espazos afectados e ameazados polo novo parque eólico, o sábado 27 de novembro con saída e chegada na área recreativa de Chans de Cela e subida ata os altos de Outeiro da Carballosa e Agudelo e o sábado 18 de decembro, con saída desde o núcleo rural de Ermelo, e subida ata os altos da Paralaia e Chans de Ermelo.

Luita Verde denuncia os peches ilegais no sector B da urbanización Residencial Golf Domaio en Moaña

A Valedora do Pobo tras as queixas de Luita Verde, e xa que o Concello non nos responde directamente incumprindo de xeito flagrante e continuado o artigo 4 da Lei 39/2015 do Procedemento Administrativo Común das Administracións Públicas, informounos recentemente de que o Concello de Moaña o 1 de outubro resolveu, a través dun acordo da alcaldía, que as obras de cerramento de delimitación de perímetro e dos accesos do sector B da Unidade de Actuación S.A.U. A-7 Residencial Golf Domaio, denunciadas por Luita Verde o 1 de xuño, non están recollidas no estudo de seguridade e saúde presentado no seu día pola promotora e que polo tanto se incoou un expediente de reposición da legalidade urbanística por non contar con título habilitante municipal.

No dito acordo ordéaselle á Junta de Compensación U. E. Residencial Golf Domaio SAU-7 Moaña a suspensión inmediata das obras e dos actos de construción que realiza a cantas persoas interveñan directa ou indirectamente na execución das obras e no prazo de 24 horas retiren os materiais que, no seu caso, teñan preparados para utilizaren, coa advertencia de que en caso de incumprimento, adoptaranse polo Concello as medidas cautelares necesarias para garantir a total interrupción da actividade.

Mais a realidade é outra xa que, tras a lentitude da incoación do expediente de reposición da legalidade urbanística por parte do Concello, consumáronse as obras realizadas e despois dun mes do acordo adoptado pola alcaldía, os peches consolidáronse no lugar malia a súa manifesta ilegalidade. Ou sexa, en vez de paralizar no seu inicio, hai catro meses, as obras dos peche, o Concello de xeito cómplice e a sabendas de que eran ilegais permitíu que estas seguisen a súa realización e cando praticamente estaban rematadas acordou a súa suspensión e reposición da legalidade urbanística que por outra banda non se está a cumprir por parte da seus autores dentro da política de “feitos consumados”.

No escrito presentado por Luita Verde o 1 de xuño dirixido á alcaldesa do Concello de Moaña, á parte de solicitar a comprobación dos feitos, a apertura do correspondente expediente sancionador e a retirada dos bloques de cemento e vallas metálicas -daquela na proximidade das 18 vivendas habitadas- e a paralización das obras dos peches ilegais ao norte e sur do sector B da dita urbanización, deixando expedito o legal e libre acceso a través dos viais e beirarrúas existentes, expoñíase ademais que se estaban a producir insultos e ameazas por parte de persoal residente nas ditas vivendas, creando unha situación de conflitividade social xustificada na base ilegal que toda esa área, incluídos os viais e beirarrúas, é unha propiedade privada.

Nos últimos meses dirixíronse a Luita Verde varias persoas, mesmo doutros concellos e de fóra do Morrazo, queixándose de situacións similares. Temos que salientar que a dita urbanización está situada nas inmediacións do sendeiro municipal dos ríos da Freixa e Miñouba e da contorna natural da Poza da Moura e que xa comezaron a aparecer tamén pintadas contra a urbanización, mesmo nos paneis de información do propio sendeiro. A realidade é que o Concello de Moaña coa súa deliberada lentitude na tramitación do expediente e a súa inacción tras a súa resolución de reposición da legalidade urbanística está a consentir a formación dun auténtico gueto privado ao estilo do xestado no seu momento en Punta Couso, no litoral do concello de Cangas.

Para Luita Verde esta é tan só a última das ilegalidades dentro dun abano moito máis amplo que corresponde ás 50 licenzas ilegais outorgadas no 2001 e as 52 licenzas outorgadas no 2003 polo Concello de Moaña no sector B da Unidade de Actuación S.A.U. A-7 Residencial Golf Domaio cando gobernaba o PP. As 18 vivendas que están construídas con poboación residente na actualidade carecen da correspondente licenza de primeira ocupación por non ter a condición de solar nin terse cumprido a urbanización simultánea nin presentado o correspondente aval garantindo das obras de todo o Sector B.

Esta é a situación herdada desde o ano 2010, cando en plena crise económica provocada precisamente polo estourido da burbulla inmobiliaria, o goberno bipartito BNG-PSOE presidido polo nacionalista X. M. Millán decidiu caducar o expediente de caducidade das ditas licenzas do 2001 e 2003 incoado inicialmente no 2008 talas solicitudes previas de Luita Verde xa que daquela non se estaba a cumprir as condicións legais para levalas a cabo. As vivendas foron mentras construídas e ocupadas ilegalmente a contagotas ata as 18 existentes sin que nas 84 parcelas restantes se producira a mínima obra desde hai máis dunha década, onde o que prima é a degradación da paisaxe e o medio ambiente, con vivendas a medio facer na ruina do cemento e os andamios ou sen construír, rodeado de mato e vexetación alóctona, pirófita e invasora, en especial eucaliptos e herba da pampa.

Hai pouco nos enteramos pola prensa da nova da puxanza por 5 parcelas da antiga promotora Mirón y Agarvi subastadas pola Axencia Tributaria na Urbanización SAU A-7, das que ademais de xeito totalmente escurantista non se sabe quen as puxa e paradoxicamente os residentes dos chalets construídos e a xunta de compensación din que non teñen nada que ver con eles.

Mais o que si sabe a Xunta de Compensación do Plan Parcial SAU A-7 Residencial Golf Domaio e o Concello de Moaña, xa que hai un membro do grupo de goberno do Concello de Moaña na Xunta de Compensación, é que o fondo voitre Divarian Propiedade SA, constituido polo 80% do fondo voitre norteamericano, Cerberus, especializado en adquisición de activos tóxicos dos bancos españois e un 20% polo BBVA, é propietaria do sector P, do sector H de uso hoteleiro, de mais de 100 vivendas do sector B e que o sector A o reparten entre Divarian Propiedade SA, o complexo societario Inurga SL e Obexcar, propiedade do matrimonio separado legalmente Oubiña-Pacheco e a sua filla Mª Mercedes Oubiña Pacheco, e os herdeiros de Agustín García Villar, propietario a finais dos anos 90 de todas as parcelas edificables do SAU A-7 Residencial Golf Domaio.

O Concello de Moaña, presidido pola nacionalista Leticia Santos, está a dilatar no tempo o cumprimento legal das súas competencias en materia urbanística, por un lado pola responsabilidade patrimonial e posibles indemnizacións que tería que aportarlle ás 18 vivendas construídas e habitadas no sector B da SAU A-7 e polo outro en complicidade coa xunta de compensación da Residencial Golf Domaio, á espera do “milagre” da chegada económica dos “fondos voitre”.

Ata aquí é onde chegou un proxecto que se iniciou a principios da década dos noventa do século pasado na parroquia de Domaio co engano que era para unha plantación de kiwis, ao cabo do tempo convertiuse na recualificación de 91 has. de solo rústico protexido para a construción dun campo de golf e a urbanización anexa de 466 vivendas dividida en catro sectores (A 189 vivendas ailladas), (P 100 vivendas plurifamiliares), (B 177 vivendas ailladas e adosadas) e (H de uso hoteleiro), onde só chegou a construírse finalmente no sector B e onde as 18 vivendas construídas e ocupadas ilegalmente sen a correspondente licenza de primeira ocupación só chega ao 18% da súa promoción, representando o meirande caso de fraude e especulación urbanística no Morrazo e un dos meirandes a nivel galego e do que de momento non se pretende cambiar de modelo malia a súa manifesta insustentabilidade.

Malia isto Luita Verde está á espera do informe do técnico municipal da inspección das obras e a incoación do expediente de caducidade das dúas licenzas das 50 e 52 vivendas no sector B da Unidade de Actuación SAU A-7 Residencial Golf Domaio, requiridas pola Valedora do Pobo tralas nosas queixas e despois de case tres anos que solicitamos ao Concello a súa aplicación. Así mesmo estamos á espera de que se retiren os peches ilegais da dita urbanización e se cumpra de facto coa restauración da legalidade urbanística, do que xa enviamos un escrito de resposta á Valedora do Pobo para que non arquive o expediente mentras non teñamos a resposta directa do Concello, en aplicación do artigo 4 da Lei 39/2015 do Procedemento Administrativo Común das Administracións Públicas.

Adxuntamos as fotografías das obras dos peches ilegais ao norte e ao sur da urbanización a medio facer ou simplemente cos buratos feitos cando denunciamos os feitos o 1 de xuño no Concello de Moaña e, para contrastar, outras actuais onde se observa os peches realizados e consolidados, fiel reflexo de que non se está a cumprir coa reposición da legalidade urbanística resolta polo Concello de Moaña, tralo acordo da alcaldía do 1 de outubro.

Luita Verde denuncia que o Concello de Moaña segue a incumprir a caducidade das licenzas da SAU A-7 Residencial Golf Domaio

O incumprimento das Recomendacións da Valedora do Pobo así como as Resolucións da Comisión da Transparencia de Galicia (que achegamos) por parte da Alcaldesa de Moaña, Leticia Santos, demostra un total desprezo cara a estas institucións, unha clara falta de dignidade política e un elevado déficit democrático, tendo en conta que as ditas Recomendacións e Resolucións son produto da denuncia urbanística na que se solicitaba a caducidade das licenzas concedidas ilegalmente no ano 2001 (50 licenzas) e no 2003 (52 licenzas), no sector B do SAU A-7 Residencial Golf Domaio sen facer efectivo o pago do aproveitamento urbanístico, nin ter urbanizado, nin  presentado o aval garantizado das obras de urbanización. 

Desde os anos 90 do pasado século, o Colectivo Ecoloxista Luita Verde posicionouse abertamente en contra do proxecto do campo de golf e urbanización, por representar unha agresión medioambiental de consecuencias irreversibles e estar baseado na especulación e a fraude.

O tempo deunos a razón, despois de máis de 30 anos que o PSOE e o PP modificasen e eliminasen a protección dunha parte do espazo natural dos Montes do Morrazo para construír o campo de golf e a urbanización anexa, a paisaxe que ofrece o sector B obxecto da caducidade de licenzas é deprimente, con construcións ruinosas rodeadas de vexetación exuberante e invasora, só hai que dar un paseo polo lugar para comprobalo. 

Por outra banda, a maioría das parcelas están embargadas ou son propiedade do fondo voitre Divarian Propiedade SA, constituído polo 80% doutro fondo voitre norteamericano, Cerberus, especializado en adquisición de activos tóxicos dos bancos españois, e un 20% polo BBVA, quizais por iso a alcaldesa actual do BNG do Concello de Moaña se vexa presionada e faga deixamento de funcións e finalmente non incoe o expediente de caducidade das licenzas de xeito evidente ilegais.

Este é o Concello que hai escasas datas a Xunta de Galicia lle outorgou  unha “bandeira verde”, entre outros motivos pola “protección da paisaxe e o patrimonio natural” ou “actividades relacionadas coa ordenación territorial”.

Pola nosa banda seguiremos utilizando todos os medios ao noso alcance, mesmo os xurídicos penais, para a restitución da legalidade urbanística que está a boicotear o Concello de Moaña.

Resolucións da Valedora do Pobo:

scan2021-10-26_092322Descarga\t

scan2021-10-26_092349Descarga\t

scan2021-10-26_092410Descarga\t

A pantasma doutro parque eólico ameaza os montes do Morrazo. Non á Área de Desenvolvemento Eólica do Morrazo!!!

Menos dunha semana despois da nova publicada nos medio de comunicación de que o proxecto do parque eólico de Pedras Negras, no Morrazo, fora desestimado pola empresa que o promovía, Enel Green Power España, escoitanse rumores de que outra empresa, desta volta ACS, pretende instalar en monte comunal e particular un parque eólico entre as parroquias de Ermelo, Cela (en Bueu) e Ardán (Marín).

Unha vez máis con medias verdades e mentiras pretenden, a golpe de talonario, convencer a comuneir@s e propietari@s particulares das vantaxes que ten instalar aeroxeradores nos seus terreos. Uns aeroxeradores que como xa dixemos no caso de Pedras Negras van producir un forte impacto ambiental, cultural e paisaxístico no territorio e que con toda probalilidade teñan que ver coas localizacións alternativas contempladas na área de desenvolvemento eólica (ADE) do Morrazo xunto coas proxectadas e finalmente desestimadas no parque eólico de Pedras Negras.

A ADE do Morrazo está formada por unha superficie, en forma de triángulo, que abrangue unhas 4300 has. de territorio nos concellos de Pontevedra, Marín, Vilaboa, Moaña e Bueu. Ademais dos 14 aeroxeradores proxectados do parque eólico de Pedras Negras, agora desbotado, existen outras 21 localizacións alternativas que non puideron entrar dentro dese proxecto de parque eólico porque a lexislación autonómica non permite pasar os 50 MW de potencia nos parques da súa competencia.

Estas 21 localizacións alternativas estarían situadas nas áreas naturais dos altos da Encavada, Outeiro da Graña, Castiñeiras, Coto Redondo, Monte das Barreiras, Outeiro dos Asubións, O Picoto, A Cavada, Chan de Xestoso, Monte Formigoso, Monte Sobreira, Monte Furcos, Agudelo-Monte de San Lourenzo, Chan das Bolas, Monte do Grilo, Monte da Paralaia, Outeiro da Paralaia e Chans de Ermelo. Xunto cos 14 aeroxeradores do parque eólico de Pedras Negras, agora desbotado, acolle todas as cotas entre os 400 e 600 metros sobre o nivel do mar, afectando de xeito dramático toda a paisaxe da península do Morrazo.

As afeccións da instalación dun parque, sexa cal for o seu tamaño, serían similares ás proxectadas con respecto ao parque eólico de Pedras Negras, cun grande impacto paisaxístico, ambiental, cultural e arqueolóxico pola construción de pistas de acceso dun mínimo de 6 metros de anchura e ampliación doutras xa existentes. Hai que ter en conta ademais que a plataforma onde se montaría cada un dos aeroxeradores tería o tamaño dun campo de fútbol co conseguinte desmonte, movemento de terras, afección do solo e o subsolo, acuíferos, e perda de hábitats que iso implica. O tamaño dos propios aeroxeradores, de máis de 100 metros de fuste e 100 metros de pás, á parte do grande impacto visual e acústico na paisaxe, afectaría a fauna como paxaros e morcegos incrementado a súa mortandade por colisións, non permitiría a plantación de arborado e impediría actividades recreativas como o parapente. Finalmente estaría tamén a necesidade de construción de gabias e dunha subestación eléctrica para a transformación e distribución da enerxía xerada, co que iso implica tamén de impacto no medio natural.

Tan só cos montes de Ermelo, Cela e Ardán, entre os concellos de Bueu e Marín e no límite co concello de Moaña, onde poderían instalarse ao redor de 8 muíños, resultarían afectadas as concas altas dos regos Bouzós, do Inferno, da Pena e das Gorgadas, con hábitats naturais prioritarios e comunitarios e fauna e flora endémica e vulnerable, dentro solo rústico de protección de espazos naturais segundo os PXOM de Bueu e Marín, correspondente aos espazos naturais da Carballeira de Coiro e dos Montes do Morrazo segundo as antigas normas subsidiarias e complementarias de planeamento da provincia de Pontevedra.

Resultarían tamén afectadas as contornas de protección das mámoas de Paralaia, Chan da Paralaia, Chan das Bolas e Forno das Arcas, dos espazos de interese xeolóxico e paisaxístico dos altos da Paralaia, Agudelo e o Monte de San Lourenzo. Veriase tamén afectada a contorna por onde transcorre o GR-59 do sendeiro de grande percorrido do Morrazo e os sendeiros de curto percorrido de Ermelo e de Chans de Cela e o de bicicleta de montaña do concello de Marín.

Outras afeccións que provocarían os aeroxeradores serían as acústicas e visuais con varios núcleos rurais nas súas proximidades -Ermelo, Broullón, A Paradela, Pastoriza, A Fraga-. Lugares que ademais xa están ameazados polo proxecto do parque industrial da Cruz da Maceira, promovido pola Agrupación de Empresarios de Moaña e incluído no Plan Sectorial de Áreas Empresariais de Galiza e tamén na área anexa de Pastoriza, onde o Concello de Marín planificou hai anos construír o seu parque empresarial.

A área de desenvolvemento eólica (ADE) do Morrazo, anteriormente área de investigación e adxudicada inicialmente á empresa ENDESA, está integrada desde o ano 1997 no Plan Sectorial Eólico de Galiza. O Plan Sectorial Eólico Galego, aprobado pola Xunta de Galiza no ano 1997 e modificado posteriormente no ano 2002, ademais de inexistente xuridicamente (foi aprobado pero non foi publicado o seu texto integramente), tampouco foi sometido á correspondente Avaliación Ambiental Estratéxica (AAE) segundo a Lei 9/2006 sobre a avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente, trasposición á lei estatal da Directiva 2001/42/CE do Parlamento e do Consello da Unión Europea. Xa que logo, na actualidade ademais de ser unha planificación ilegal, resulta totalmente obsoleta.

A aprobación da Lei 5/2017 de fomento da implantación de iniciativas empresariais, coñecida popularmente como “Lei da depredación”, por parte da Xunta acelerou e simplificou algúns procedementos como os requeridos polos parques eólicos, aos que acurtou o prazo para presentar alegacións e suprimiu a obrigatoriedade de xustificar os procesos de expropiación das terras a través da cualificación de “utilidade pública” destas.

Con esta mesma lei promoveu a modificación da disposición transitoria segunda da Lei 8/2009, que regula o aproveitamento eólico en Galiza. Esta modificación de dita Lei xunto coa recente a través da Lei 9/2021 de simplificación administrativa e de reactivación económica que permitiu cambiar así mesmo o seu artigo 6.4, posibilita por engadido a proxección dos parques eólicos fóra das propias áreas de desenvolvemento eólicas en solo rústico sen protección.

Outra táctica empregada tanto pola Xunta en connivencia coas promotoras dos parques é fraccionalos para evitar a correspondente avaliación de impacto que legalmente deberan realizar para o seu conxunto.

Na actualidade ao redor do 88% do territorio galego non conta con ningunha figura de protección ambiental propiamente dita. Só ao redor do 12% figura dentro da Rede Galega de Espazos Naturais Protexidos e a Rede Natura. No Morrazo esta protección non chega nin ao 5% do seu territorio -Costa da Vela, Cabo Udra e Enseada de San Simón-, e na súa maioría corresponde co mar. O que se traduce en que o territorio galego, e dentro del O Morrazo, está a ser facilmente albo da especulación urbanística, industrial e, no caso que nos atinxe neste momento, da eólica, pola falta de protección. Un fiel reflexo da connivencia do goberno da Xunta cos intereses das multinacionais que priman máis os seus intereses económicos que os ambientais que ao cabo nos afectan a tod@s.

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo rexeita a proxección de calquera novo parque eólico nos montes do Morrazo e esixe a retirada da ADE do Morrazo, como xa se solicitou no seu momento en moitas das alegacións entregadas e mocións presentadas aos concellos do Morrazo, entre 2012 e 2013, co gallo da información pública do proxecto do parque eólico de Pedras Negras.

Para a Plataforma non se pode permitir a construción de máis parques eólicos nin a industrialización dos nosos montes por seren claramente insustentábeis ao implicar un impacto moi grande e irreversible no territorio. Alén disto, producimos xa máis electricidade da que consumimos e malia isto, estamos a sufrir unha nova burbulla eólica coa escusa da mal chamada transición ecolóxica que ameaza a boa parte do territorio que se salvou da primeira vaga eólica nos anos 90 e principios do 2000, que ocupou e mesmo sacrificou ambientalmente as áreas de maior potencial eólico como son a Mariña luguesa, a Costa da Morte e a Dorsal Galega.

A Plataforma avoga por outro modelo de implantación, tanto da enerxía eólica como tamén da solar, a nivel local, comunitaria, libre de monopolios empresariais e baseado en instalacións a pequena escala fóra dos espazos naturais, preto dos núcleos de poboación ou nas propias edificacións. Un modelo que comportaría a democratización da produción e consumo de electricidade e que habería que combinar co decrecemento e a necesaria concienciación social para reducir, aforrar e ser máis eficientes no noso consumo, se queremos ser verdadeiramente sustentables e adaptarnos ante os retos da mudanza climática e o quecemento global das temperaturas.

A falta de información oficial o único que sabemos é que houbo unha xuntanza que houbo na comunidade de montes de Ardán cun enxeñeiro da empresa promotora, pero de se facer oficial o proxecto e continuar a súa tramitación, esta plataforma anuncia novas mobilizacións no futuro como xa fixo durante a década pasada para parar o proxecto de parque eólico de Pedras Negras.

 Deixamos debaixo fotografías da contorna das áreas afectadas por posibles localizacións de aeroxeradores nos montes de Ermelo, Cela e Ardán.

Vencemos!!! Retírase definitivamente o proxecto de parque eólico de Pedras Negras no Morrazo

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo congratúlase de que despois de dez anos de loita coñezamos, aínda que sexa polos medios da prensa, que por fin desaparece definitivamente o proxecto do parque eólico de Pedras Negras, promovido pola empresa multinacional Enel Green Power España. Un parque eólico que ameazaba con alterar e degradar grave e irreversiblemente a paisaxe e o medio natural, dentro das áreas de maior altitude da península morracense, en solo rústico de protección de espazos naturais pertencente aos concellos de Moaña, Marín e Vilaboa, dentro do espazo natural dos Montes do Morrazo, e protexido segundo as antigas normas complementarias e subsidiarias de planeamento da provincia de Pontevedra.

Lamentamos e consideramos unha auténtica falta de respecto cara a maioría da poboación do Morrazo que se opuxo ao longo deste once anos ao proxecto do parque eólico, ternos que enterar pola prensa da decisión da empresa no ano 2019, e da posterior resolución o 20 de xullo do 2020 por parte da Xunta de desestimar o proxecto. Calquera goberno cun mínimo de decencia e conciencia democrática tería informado de xeito oficial a aqueles colectivos e persoas que presentaron alegación ao proxecto.

Polo tanto agora só esperamos que a Xunta de Galiza a través da Consellería de Economía, Empresa e Innovación, non se esconda e responda de xeito formal e administrativamente aos centos de alegacións presentadas ao proxecto por parte de colectivos e veciñanza, incluída as desta Plataforma, nos rexistros públicos dentro do periodo de exposición e información do proxecto, entre os meses de xaneiro e febreiro de 2013.

Esta actitude reflicte moi ben a connivencia coa que actuou neste caso e actúa noutros moitos o goberno da Xunta cos intereses empresariais das multinacionais. Bailando ao son que lle marcaba a empresa adxudicataria sen ter en conta en ningún momento a protección e a conservación da paisaxe e do medio que se podía ver afectado polo proxecto. Unha zona de alto valor paisaxístico e ambiental con diferentes tipos de hábitats prioritarios e comunitarios e fauna e flora salvaxe. E un espazo de importancia xeolóxica, hidrolóxica, edáfica, arqueolóxica, social e económica tal e como expusemos ao longo destes once anos de loita.

Desde a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo queremos agradecerlle a colaboración das numerosas persoas e colectivos do Morrazo e da contorna, aos distintos especialistas do mundo académico e universitario que ao longo destes once anos de loita nos botaron unha man e nos deron a coñecer detalles sobre os parques eólicos que descoñeciamos, e tamén ás persoas que nos acompañaron en cada unha das manifestacións, roteiros, charlas ou actividades de concienciación e reivindicación para protexer e conservar o espazo ameazado.

Por último, queremos manifestar e aclarar que a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo non está en contra da enerxía eólica, senón que estamos en contra do seu modelo de implantación que supón un gorentoso negocio para as empresas enerxéticas e unha catástrofe para o medio e a paisaxe.

Un modelo de produción de enerxía eólica descentralizado que xirase ao redor das necesidades do pobo e non dos intereses das grandes enerxéticas e que estivese baseado no aproveitamento local e comunitario da enerxía, que non requira de grandes instalacións destinadas a producir enerxía para grandes núcleos de poboación moi afastados do lugar onde esta se xera, sería moito máis respectuoso co medio e a paisaxe. Mais cómpre por outra banda tamén un modelo de consumo baseado na redución e no aforro e eficiencia enerxéticas.

Para alén disto, Galiza non pode acoller máis parques eólicos dentro do seu territorio polo grande e irreversible impacto xerado xa nas áreas de maior potencial eólico, incluída a Rede Natura, dentro dunha Comunidade Autónoma excedente en produción de electricidade e onde unha grande parte é exportada fóra desta.

Luita Verde denuncia novas verteduras de resíduos na área de protección do petrólifo das Abelaires en Cangas

O Colectivo Ecoloxista Luita Verde presentou no rexistro senllos escritos dirixidos á xefatura territorial de Pontevedra da Consellería de Cultura, Educación e Universidade e ao Concello de Cangas, denunciando que na parroquia de Aldán, concello de Cangas, no exterior do punto limpo da Mancomunidade de Concellos do Morrazo, produciuse unha vertedura incontrolada de entullos de obra -mobiliario de madeira, láminas e tuberías sintéticas, restos de electrodomésticos,…- que está a obstaculizar o vial forestal anexo integrado dentro do GR-59 do Sendeiro de Longo Percorrido do Morrazo e do Sendeiro de Curto Percorrido da Serra da Madalena.

E que dita vertedura está a escasos metros das rochas cos gravados rupestres, afectando a contorna da área de protección do Ben de Interese Cultural (BIC) do petróglifo das Abelaires (GA36008025), integrado dentro do Catálogo de Patrimonio Cultural de Galicia e do Catálogo Complementario de Monumentos e Conxuntos Histórico-Artísticos Obxeto de Protección polas Normas Subsidiarias de Planeamento de Cangas.

Lembroulles que xa teñen sucedido outras afeccións e feitos similares no pasado con respecto a este lugar e área de protección deste xacemento, denunciados así mesmo por este colectivo, a última en marzo deste ano 2021.

Polo exposto Luita Verde solicitoulle a comprobación dos feitos, a apertura dun expediente sancionador á autoría e que se proceda á retirada e eliminación inmediata da vertedura incontrolada, tendo en conta ademais que está ubicada ao carón do punto limpo da Mancomunidade de Concellos do Morrazo.

Tamén lle solicitou un maior control e mellor funcionamento das instalacións do dito punto limpo para que non se repitan as verteduras no seu exterior.

Luita Verde salienta que este punto limpo, no límite entre os concellos de Cangas e Bueu, á parte de ter os horarios de atención ao público moi restrinxidos, está en solo forestal, alonxado dos principais núcleos de poboación da comarca e claramente insuficiente para acoller os residuos inertes e voluminosos xerados entre a poboación residente nos concellos de Cangas, Bueu e Moaña.

Por outra banda, a maioría das afeccións ambientais, principalmente verteduras incontroladas de residuos, sufridas pola área de protección do petróglifo das Abelaires nos últimos quince anos, son a partir de que o dito punto limpo, anteriormente de titularidade do Concello de Cangas, se instalou no lugar, onde a súa propia construcción supuxo ademais unha seria afección á contorna da área de protección de dito xacemento.

O petróglifo prehistórico das Abelaires, adscrito culturalmente na Idade do Bronce, con grande concentración de combinacións circulares, coviñas e outros motivos abstractos de distinta tipoloxía, malia ser posto en valor hai dous anos pola empresa Árbore Arqueoloxía por encargo da Deputación de Pontevedra e do Concello de Cangas, despois de décadas de abandono e degradación, xa comeza a acusar de novo o abandono por falta de mantemento e limpeza da súa contorna, mais a súa principal problemática segue a ser a presenza do punto limpo ao seu carón, a mala xestión dos residuos a nivel comarcal e a neglixencia das verteduras incontroladas, na maioría das veces clasificadas como anónimas xa que ao final non sole coñercese a súa autoría.

Luita Verde só espera que desta vez a vertedura denunciada sexa retirada realmente de inmediato polo Concello de Cangas e non suceda como a vertedura denunciada o pasado 12 de marzo, onde tivo que transcorrer un mes para que o dito Concello, tralo requirimento da xefatura territorial da Consellería de Cultura, Educación e Universidade, comezara a adoitar as medidas para garantir a preservación dos valores culturais dos ben protexidos obxecto da denuncia.

Roteiro pola protección dos petróglifos da Carrasca e Champás

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo organiza o sábado 23 de outubro un roteiro para dar a coñecer a importancia paisaxística, ambiental e cultural da contorna dos petróglifos da Carrasca e Champás, dentro de solo rústico de especial protección de espazos naturais e patrimonial, na parroquia de San Xián, no concello de Marín.

O roteiro, segundo deste outono, será circular e sairá ás 16:30 h. da tarde da área recreativa do Pornedo, para chegar ás 20 h. ao mesmo lugar.

O percorrido, de 7 kilómetros e dificultade Baixa, transcorrerá por viais forestais, camiños e corredoiras polos lugares da Cachada, A Fontenla, As Presas, A Lagoa, Os Bustos, A Senra, Os Campos, O Mazadoiro, As Cachadas, As Chans, A Carballa, A Cachada Grande, Champás, A Carrasca, As Cachadas, O Mazadoiro, Os Campos, A Senra, Os Bustos, A Lagoa, O Pumar, Os Sete Camiños, O Carballo, alto do Pornedo e A Cachada.

Para se achegar ao punto de saída hai que acceder pola estrada EP-0019 Marín-Figueirido até chegar ao nudo da variante de Marín VG-4.4 preto de Pena e Caeiro onde, atravesándoa, a uns 50 metros, o atoparemos á beira da estrada.

Recomendamos que de se achegar en vehículo privado, por ética e polas limitacións do aparcamento, as persoas que asistan utilicen a capacidade máxima do seu vehículo, compartíndoo con outras persoas. Recomendamos tamén traer roupa e calzado de trote axeitados para a época outonal.

Os petróglifos prehistóricos da Carrasca e Champás están formados por unhas trece estacións distintas de pedras -dez dos petróglifos da Carrasca e tres dos petróglifos de Champás- con gravados rupestres ao ar libre e representan unha das áreas con maior densidade da península do Morrazo. Os seus motivos son variados e van desde os de tipoloxía xeométrica -círculos concéntricos, coviñas, liñas, apéndices, reticulados- ata os de tipoloxía naturalista -zoomorfos, esbozos de armas-.

Algúns destes petróglifos foron descubertos a mediados do século pasado polo investigador marinense Carlos Paratcha e o pontevedrés Ramón Sobrino Lorenzo-Ruza. Outros foron descubertos posteriormente nos últimos anos por afeccionados á arqueoloxía. Declarados no 1974 Monumento Histórico Artístico Nacional a nivel estatal, na actualidade teñen a catalogación de Ben de Interese Cultural (BIC), a maior figura de protección cultural a nivel autonómico.

A súa adscripción cultural está datada na Idade do Bronce, máis concretamente no Bronce Inicial, hai ao redor de 4.000 anos de antiguidade. Os seus gravados, realizados na pedra mediante a técnica da percusión están clasificados dentro do denominado Grupo Galaico de Arte Rupestre e con reminiscencias atlánticas. O seu significado, malia que aínda é bastante incerto, está relacionado basicamente coa aparición dos metais como recurso. Primeiro o cobre e despois o bronce como aleación do cobre co estaño, que supuxeron unha maior xerarquización entre as sociedades humanas. Todo isto mesturado cun ritual relixioso baseado no simbolismo do sobrenatural e a interpretación máxica dos distintos elementos da natureza, do ciclo vital e do cosmos máis o dominio da propia xeografía a través do territorio.

Tras a aparición dos metáis, que substitúen a pedra e a madeira utilizados no neolítico como materiais máis recurridos, apareceu tamén o invento do arado que supuxo que se comezase a baixar das terras altas para arar e cultivar nas terras máis profundas e fértiles dos fondos dos vales. Neste caso os da conca do rego Lameira e dos seus afluentes do rego de Castiñeiras e do rego da Agrela, algo que se sabe polos pequenos asentamentos humanos da mesma época, no intervalo entre o Calcolítico e a Idade do Bronce, que foron descubertos nas súas proximidades, como o xacemento das Regueiras ou o achado do muíño navicular de Pelagartos. Os petróglifos adoitan estar presentes ao redor destes asentamentos que non eran fixos senón itinerantes e feitos con materiais perecedeiros -madeira, vexetais,coiro-.

A estes petroglifos, da Carrasca e Champás, sumánselle na mesma parroquia de San Xián, os petróglifos do Pornedo e Sete Camiños, tamén con motivos variados na súa tipoloxía. Estes petroglifos foron incluídos a finais da década pasada no proxecto do Espazo Natural e Arqueolóxico dos Sete Camiños, xunto con outras estacións rupestres e mámoas neolíticas integradas nas parroquias de Salcedo e Lourizán, pertencentes ao concello de Pontevedra.

Polo outro extremo, preto dos petróglifos da Carrasca e Champás situados a máis de 300 metros sobre o nivel do mar, tamén se atopa Chan de Castiñeiras, onde tamén a finais da década se proxectou a Ruta das Mámoas do Morrazo xunto coas de Outeiro de Ombra, Chan da Armada, Chan de Fonteseca, Lagucheiros e Chan de Arquiña.

Os petróglifos da Carrasca e Champás, malia seren Ben de Interese Cultural, non foron postas en valor, o que supón unha discriminación cara aos propios petroglifos e que ademais descontextualiza as restantes valorizacións arqueolóxicas feitas no Morrazo.

Ademais da adscripción prehistórica, tamén ten a histórica coa existencia de pedras con gravados cruciformes, en forma de dobre brazo, o que reflicte a importancia que estas terras tiñan, a través de foros e rendas, a partir do Medievo e durante o Antigo Réxime, onde a parroquia de San Xián, ao igual que a parroquia actual de Santa María do Porto de Marín, estaban integrados na xurisdición do Couto baixo o priorato dos monxes de Oseira. Tamén están os gravados de José Meijón, persoeiro marinense que ao longo de boa parte da súa vida, entre os anos vinte e os setenta do século pasado, deixou tamén gravados da súa particular impronta.

Esa importancia produtiva, social e económica como recurso que tiñan estas terras no pasado e que proviñan da prehistoria, tamén o reflexa a nivel histórico a rica microtoponimia existente. Unha maioría referente á presenza e o uso da auga -A Fontenla, As Presas, A Lagoa, A Barcia, O Corguiño-, da roturación da terra -A Cachada, As Cachadas, A Cachada Grande-, a xestión da matogueira -O Pornedo, A Carrasca, A Carqueixa-, á dos tipos de terra de cultivo e os seus usos -Os Campos, A Senra, A Seara, As Champás, O Pumar, O Mazadoiro- onde se cultivaban cereais, liño e mesmo froiteiras como a mazá, se mazaba o liño ou se mantiñan os prados, e tamén con respecto ao uso das terras para a gandeiría extensiva -Os Bustos, A Cortella-. Por outra banda tamén está a referencia á importancia das árbores e dos bosques a través da súa madeira, os seus froitos e a súa biomasa, en especial do carballo -O Carballo, A Carballa, Carballás, O Carballal-.

A pedra tamén foi outro dos recursos que se aproveitaron con pequenas canteiras de granito destinadas a fornecer de material á construción de todo tipo de edificacións nos lugares da parroquia mais tamén dos muros das parcelas nos montes, onde sobreasae tamén a utilización a nivel local do xisto presente na zona a través do complexo xeolóxico Vigo-Pontevedra, e do que tamén parecen dar testemuña os topónimos O Casqueiro e O Cargueiro á parte da súa relación cos topónimos A Pena ou A Serra.

Na actualidade esta área aínda conserva algúns destes usos tradicionais, como por exemplo no Pornedo, A Fontenla ou As Presas. A súa importancia vén dada ademais de polo uso social e económico a nivel agroforestal, pola súa paisaxe e medio natural propio do monte baixo que acolle hábitats de interese comunitario das breixeiras secas europeas, da vexetación casmofítica con presenza da xesta e o toxo e rechedais silíceos con vexetación pioneira. Todo isto xunto cunha flora e fauna silvestre de interese con varias especies a protexer pola súa vulnerabilidade segundo a lexislación europea. Por outra banda tamén están as áreas de ribeira como as dos regos do Pornedo, das Presas e da Agrela, que representan hábitats naturais prioritarios de brañas e bosque aluvial a protexer ou as áreas onde está a crecer de xeito climácico a carballeira que representa así mesmo outro hábitat de interese comunitario a nivel europeo.

Desde mediados do século pasado e sobre todo nas últimas décadas está a producirse un progresivo abandono dos usos tradicionais agroforestal e gandeiro e a súa substitución polo uso exclusivamente forestal. O abuso dos monocultivos forestais con piñeiros e eucaliptos está a mudar radicalmente e afectar moi negativamente a paisaxe, o medio natural e a súa biodiversidade e tamén o patrimonio cultural e arqueolóxico. A isto hai que lle sumar as cortas abusivas e a matarrasa, a permanencia da biomasa seca no chan, a apertura de novas pistas forestais e o carácter pirófito destas dúas especies, xunto coa matogueira alta como ameaza propagadora dos lumes forestais.

As principais afeccións nas últimas décadas á contorna ambiental e cultural dos petróglifos da Carrasca e Champás, á parte dos monocultivos forestais e a eucaliptización, foron a invasión das acacias, as verteduras de lixo e de entullos, a instalación de torretas e cableados aéreos de tensión eléctrica, e o abandono xeral e a degradación do patrimonio natural, forestal, cultural e arqueolóxico.

As principais ameazas no futuro son a Área de Desenvolvemento Eólica (ADE) coa proxección de varias localizacións alternativas de aeroxeradores polos cumes dos altos da Encavada, A Graña e Castiñeiras na proximidade.

Por outra banda temos que agradecerlle á Asociación Defende o Monte Pituco a súa incansable loita porque conseguíu botar abaixo a través nos xulgados o proxecto do parque empresarial de ao redor de 332.000 m2 de superficie que o Concello de Marín, en colaboración coa Xunta de Galiza, pretendía construír no Monte Pornedo.

En marzo de 2012 desde a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo solicitámoslle á Xunta de Galiza a ampliación da Rede Natura cara a un novo Lugar de Importancia Comunitaria (LIC) que, a nome de Montes e Carballeiras do Morrazo recollese segundo as antigas normas subsidiarias de planeamento da provincia de Pontevedra os espazos naturais dos Montes do Morrazo que acolle a totalidade da contorna dos petróglifos da Carrasca e de Champás, máis o do Carballal de Coiro e outros ampliables, por considerármolos uns espazos naturais de alta importancia ambiental e corredor ecolóxico.

En agosto do 2016 tamén lle solicitamos á Xunta de Galiza a Área de Especial Importancia Paisaxística para os espazos comprendidos no Rexistro Xeral de Espazos Naturais de Galiza e dentro del os correspondentes ao espazo natural dos Montes do Morrazo, máis os Lugares de Especial Importancia Paisaxística para os altos do Pornedo, Encavada, Outeiro da Graña e Castiñeiras, a incluír dentro do Catálogo das Paisaxes de Galiza.

No ano 2017, a denuncia administrativa e pública da afección precisamente dun dos petróglifos da Carrasca con maquinaria pesada por unhas obras de desbroce forestal por parte da comunidade de montes da parroquia, foi o desencadeante final para que o Concello de Marín, baixo aprobación plenaria, se comprometese a elaborar un plan de protección do patrimonio arqueolóxico a nivel municipal. Mais este, falto de contido e sen un cronograma real e efectivo de actuacións, investimentos e prazos, derivou lamentablemente desde aquela nunha desatención aínda maior por parte do concello con respecto dunha maioría do seu amplo e variado patrimonio cultural e arqueolóxico, entre eles os propios gravados rupestres dos petróglifos da Carrasca e Champás.

Con este roteiro, a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo, á parte de informar e divulgar, reivindicamos a protección real e a necesaria valorización cultural e ambiental dos petróglifos da Carrasca e Champás, e o seu enlace entre o Espazo Natural e Arqueolóxico dos Sete Camiños e o Roteiro das Mámoas do Morrazo.

Luita Verde denuncia a deficiente xestión dos rsu do Concello de Moaña, Mancomunidade do Morrazo e Xunta de Galiza na comarca

Mentres o Concello de Moaña segue a verter resíduos de xeito totalmente incontrolado e ilegal no lugar do Casal, a 200 metros deste vertedoiro, e dentro de terreos competencia da Xunta de Galicia, expropiados no seu momento no lugar pola construción da vía rápida do Morrazo, segue a incrementarse o outro vertedoiro, igualmente incontrolado, existente á beira da estrada que enlaza co campo de fútbol municipal, denunciado por Luita Verde en decembro e máis recentemente neste mes de setembro.

No canto de primeiro retirar as verteduras existentes e despois colocar o cartel de prohibición de novas verteduras de lixo no lugar, a Xunta de Galicia, a través da Consellería de Infraestruturas, fixo todo o contrario. Así, unha semana despois de colocar o cartel que sinaliza a prohibición de verter lixo no lugar, sen limpar as verteduras anteriores, estas están a incrementarse con novas verteduras deixando sen efecto disuasorio o dito cartel. As grandes cantidades de resíduos de bolsas plásticas con todo tipo de cascallos de obras, pneumáticos, electrodomésticos, pezas de baño, mobiliario,…, representan fielmente a incompetencia das administracións con respecto á aplicación da propia normativa autonómica de resíduos e é unha nova burla á veciñanza.

Malia que agora a corporación do Concello de Moaña se aveña por segunda vez neste ano a aprobar unha moción para rematar coas verteduras que están a proliferar polo termo municipal, pouco percorrido se lle pode aventurar por canto xa foi aprobada en xaneiro unha parecida co efecto xa coñecido publicamente da inacción. Ademais o propio Concello, a través do departamento de Obras e Servizos, segueu a verter ilegalmente facendo que xunto co resto das verteduras incontroladas foran incrementándose ao longo do municipio, infrinxindo flagrantemente a Lei 10/2008, de 3 de novembro, de resíduos de Galicia -recentemente derrogada e substituída pola Lei 6/2021, de 17 de febreiro, de resíduos e solos contaminados de Galicia- quedando como única resposta do inexemplar e incompetente goberno municipal, a de solicitar vanamente nos medios a “colaboración veciñal” para que as verteduras cesasen.

Por outra banda, a xestión do servizo de recollida dos Resíduos Sólidos Urbanos (RSU) corresponde á Mancomunidade de Concellos do Morrazo, baixo a presidencia do Concello de Moaña, que está por rescindir o contrato coa actual empresa adxudicataria, Urbaser, polos seus contínuos incumprimentos de contrato e empioramento do servizo. Existe un debate no que unhas formacións políticas apostan pola seu rescate e xestión público e outras por adxudicarlle o servizo a outra empresa. Cómpre salientar que, sexa de xestión pública ou privada -desde Luita Verde avogamos pola pública-, o servizo ten que ter os suficientes investimentos en concienciación, infraestruturas e mobiliario que non se están a dar na actualidade, aplicando ineficientemente o principio das 3R -Redución, Reutilización e Reciclaxe- e incumprindo flagrantemente a propia Directiva 2008/98/CE, do Parlamento, Europeo e do Consello, de 19 de novembro de 2008, sobre os resíduos, que obrigaba a reciclar e reutilizar un mínimo do 50% dos resíduos xerados no seus Estados membros antes do 2020.

Ao respecto temos que salientar que unha grande parte dos RSU xerados no Morrazo, mesturados e sen a correspondente recollida selectiva, seguen a ser compactados na planta de transferencia da Mancomunidade, na Portela (Cangas), e transportados ás instalacións autonómicas da planta incineradora de SOGAMA en Cerceda (A Coruña), para o seu tratamento e eliminación, co alto custe ambiental e económico que isto implica.

Só existe un punto limpo, tamén na Portela, onde verter os restos vexetais, resíduos inertes, voluminosos, tóxicos e perigosos, lonxe dos principais núcleos de poboación e cuns horarios restrinxidos, un dos principais motivos da aparición de verteduras sen control por toda a comarca, cando ademais de Cangas, Moaña e Bueu tiñan que ter cadanseu punto limpo ao servizo da súa veciñanza.

A compostaxe dos resíduos orgánicos, que representan máis do 50% da fracción do lixo xerada nos fogares, non está a ser obrigatoria e está estancada en proxectos piloto de compostaxe comunitaria e individual nos núcleos urbanos conveniado polos concellos do Morrazo coa Deputación de Pontevedra, onde por engadido se están a ver imaxes como, por exemplo, a dos contedores do estruturante vexetal para a dita compostaxe ocupados por plásticos e lixo como está a suceder co do Concello de Moaña situado no punto verde ao carón do cemiterio municipal, o que está a amosar na realidade unha falta de rigurosidade e abandono que vai máis alá da imaxe que se está a dar mediaticamente.

Por outra banda, a planta de resíduos mancomunada da Portela, ademais de ter a función actual de planta de transferencia dos RSU para SOGAMA, tiña que ser readaptada para a fabricación de compost, tal e como foi deseñada con fondos europeos no seu inicio a finais da década dos anos noventa do século pasado, no que ademais da compostaxe dos resíduos orgánicos xerados nos fogares tamén se composten os resíduos orgánicos procedentes da hostalería e os supermercados da comarca, para unha poboación cercana aos 60.000 habitantes e que na tempada de verán aumenta considerablemente coa chegada da poboación veraneante e do turismo estival.

Nos lugares onde a poboación colabora, os colectores azuis do reciclado de papel, verdes do vidro ou amarelos dos envases plásticos, produto do mal servizo de recollida, quedan ata o tope e tardan tempo en ser baleirados, polo que ás veces ata se ven os resíduos depositados fóra deles. Tamén se dan os casos en que, produto da falta de conciencia, se verten resíduos que non se corresponden co colector.

Os colectores verdes onde a poboación adoita verter os resíduos mesturados e sen seleccionar, están en moitos lugares en malas condicións, principalmente nos núcleos espallados das áreas periurbanas e no rural, coa estrutura danada e ás veces coas tapas abertas e co lixo a rebordar. A isto e a falta de puntos limpos se lle une as verteduras de todo tipo de voluminosos e mobiliario, que tardan en ser retirados e están a afectar viais públicos, elementos culturais e en xeral a contorna das barriadas, xerando un grande impacto paisaxístico e ambiental.

Practicamente non se está a reducir o lixo xerado na comarca, e a reutilización e a reciclaxe dos resíduos é claramente insuficiente, co problema engadido dos vertedoiros incontrolados que están a afectar ambientalmente todo tipo de solo rústico -de espazos naturais, forestal, agrario, de augas, patrimonial-, o rural e o urbano, onde son corresponsables Concellos, Mancomunidade e Xunta de Galicia, dentro das súas plenas competencias na materia.

Luita Verde vai preparar en breve a correspondente denuncia diante da Comisión Europea do que está a acontecer coa xestión dos RSU no Morrazo polo flagrante incumprimento da Directiva 2008/98/CE, do Parlamento, Europeo e do Consello, de 19 de novembro de 2008, sobre os resíduos, e dos negativos efectos que isto está a significar para o medio ambiente e a saúde das persoas, lembrando que a media estatal da reutilización e a reciclaxe non sobe do 35%, claramente por debaixo do 50 % que obrigaba esa Directiva co prazo límite fixado no ano pasado e polo que o estado español está denunciado e mesmo advertido cun ultimatum pola propia Comsión Europea para que cumpra coas súas obrigas.

Adxuntamos fotografías do vertedoiro incontrolado en terreos competencia da Xunta de Galicia e do vertedoiro do propio Concello de Moaña no Casal (Moaña) e exemplos do mal funcionamento da xestión de resíduos a nivel comarcal.