O Colectivo Ecoloxista Luita Verde denunciou diante da Xefatura Territorial de Pontevedra da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda:
Que no lugar do Casal, parroquia de San Martiño, concello de Moaña, entre as inmediacións do campo de fútbol de titularidade municipal e do viaduto da Vía de Alta Capacidade de Cangas (VG-4.5) de enlace co corredor de alta capacidade do Morrazo (CG-4.1), en solo rústico de protección agropecuaria anexo ao de augas e de infraestruturas segundo o PXOM, e dentro de corredor ecolóxico segundo o Plan de Ordenación do Litoral de Galicia (POL), o departamento de Obras e Servizos do Concello de Moaña está a verter sen control resíduos procedentes da “limpeza” de praias (centos de quilos de area mesturados con algas, conchas de moluscos, plumaxe de aves,…), entullos de obra (tellas, lousas de cemento, mobiliario, pneumáticos, plásticos, latas metálicas,…), terras e restos vexetais de podas, incumprindo flagrantemente a Lei 10/2008, de 3 de novembro, de resíduos de Galicia.
Por unha banda está a representar unha severa agresión ambiental con respecto ao litoral moañés, ao extraer e transportar con maquinaria pesada area e resíduos orgánicos fóra das praias do municipio como espazo natural, en especial da praia e con formación dunar da Xunqueira, afectando á xeomorfoloxía, alterando os ferfís da praia, desestabilizando o pé de noiro da zona dunar, e reducindo a biodiversidade costeira, incumprindo así mesmo flagrantemente o manual de boas prácticas de limpeza das praias de xeito respectuoso co medio ambiente.
Por outra banda está a representar unha severa agresión ambiental ao lugar de destino destas verteduras, directamente enriba dun bosque de salgueiros que fai de ribeira dun manancial de auga correspondente á conca do río do Redogrés, onde, por engadido, as chuvas poden rematar filtrando no futuro a salinidade contida nas areas e resíduos orgánicos das praias cara á auga doce de dito manancial e tamén por derivación as áreas de cultivo e o propio río nas inmediacións.
Estas verteduras veñen a engadirse e incrementar as toneladas de terras, restos vexetais e todo tipo de entullos de obra, incluido residuos tóxicos e perigosos con contido en amianto, que desde hai anos está a realizar de xeito totalmente incontrolado o propio Concello de Moaña no mesmo lugar nas parcelas 68, 69,70, 71 e 76 do polígono 55 segundo a cartografía catastral, cunha altura de ao redor de 3 metros de altura, e ao redor de 50 metros de longo e 40 metros de ancho de superficie, denunciado formalmente por escrito e a rexistro en decembro do 2020 por este colectivo e do que o Concello fixo caso totalmente omiso malia que daquela xa se lle solicitou a súa paralización inmediata.
A 200 metros ao sur do dito vertedoiro incontrolado municipal existe outro á beira do vial asfaltado que sirve de acceso ao campo de futbol, na parcela 9001 fronte ás parcelas 380 e 381 do polígono 55 segundo a cartografía catastral, en terreos propiedade da propia administración autonómica trala expropiación para a construción da vía rápida do Morrazo, onde se mesturan entullos de obra con electrodomésticos, carcasas plásticas de ordenadores, pezas cerámicas e metálicas de baño, bolsas plásticas, mobiliario e ducias de pneumáticos de vehículos. Este vertedoiro incontrolado xa fora tamén denunciado por este colectivo en decembro do ano pasado mais a costa da inacción do Concello e da propia administración pública autonómica, as verteduras foron incrementándose ata o lamentable estado da actualidade.
Por outra banda nos lugares das Cidades, da Devesa e de Reibón, na parroquia de Meira, Concello de Moaña, dentro de solo rústico de protección de espazos naturais, da área de protección de cautela dos xacementos arqueolóxicos do Castro das Cidades (GA36029030) e dos petróglifos de Pozo Garrido (GA36029007) máis dos desplazados da Devesa do Rei (GA36029051) e do Viveiro (GA36029053), e en Espazo de Interese (EI) segundo o Plan de Ordenación do Litoral (POL), á beira de viais asfaltados e forestais a ambos lados do enlace coa autovía do Morrazo (AG-46), nas parcelas 303 e 9020 do polígono 24 respectivamente segundo a cartografía catastral, persisten unha maioría das verteduras incontroladas de lixo e entullos denunciadas por este colectivo en xaneiro de 2021, mesmo incrementándose con máis lixo vertido e novos focos, ante a inacción da administración pública, lembrando que malia que a xestión dos residuos é municipal e mancomunada, parte desas verteduras, as depositadas na parcela 9020 fronte ás parcelas 20197, 37, 40, 41 e 42 do polígono 24, están tamén en terreos propiedade da propia administración autonómica trala expropiación de terreos para a construción da vía rápida do Morrazo.
En resume o termo municipal de Moaña está a converterse nunha acumulación de vertedoiros de resíduos sen control, ante a pasividade, a inacción e mesmo a participación do propio Concello cun macrovertedoiro da súa propia autoría máis a complicidade da Xunta de Galicia que, dentro das súas competencias, non está a ter en conta as nosas denuncias, acollendo parte das verteduras incontroladas dentro de terreos da súa propiedade e sen tomar as pertinentes medidas ante o incumprimento flagrante da propia normativa autonómica de resíduos.
Lembramos que o Estado español está denunciado na Comisión Europea por incumprir a Directiva 2008/98/CE, do Parlamento, Europeo e do Consello, de 19 de novembro de 2008, sobre os resíduos, que obrigaba a reciclar e reutilizar un mínimo do 50% dos resíduos xerados no seus Estados membros antes do 2020, e que de non poñer remedio a esta inadecuada xestión dos resíduos a nivel municipal e comarcal nos veremos na obriga de denuncialo tamén diante das altas institucións europeas como así fixemos no seu momento coas deficiencias na planta de tratamento de resíduos sólidos urbanos da Mancomunidade de Concellos do Morrazo na Portela.
Polo exposto, solicitou:
A comprobación dos feitos e a paralización efectiva e inmediata das verteduras por parte do Concello de Moaña no vertedoiro incontrolado da súa autoría nas parcelas 68, 69,70, 71 e 76 do polígono 55 segundo a cartografía catastral no lugar do Casal, a apertura do correspondente expediente sancionador e a retirada das verteduras e reposición das parcelas afectadas ao seu estado orixinal.
A retirada do vertedoiro incontrolado ubicado na parcela 9001 fronte ás parcelas 380 e 381 do polígono 55 en terreos propiedade da administración autonómica, no lugar do Casal.
A retirada dos vertedoiros incontrolados ubicados nas parcelas 303 e 9020 fronte ás parcelas 20197, 37, 40, 41 e 42 do polígono 24, en terreos propiedade da administración autonómica, na parroquia de Meira.
A retirada da Bandeira Verde outorgada no 2020 por esta Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda ao Concello de Moaña.
A consecución dun punto limpo municipal, onde se poidan depositar controladamente os residuos vexetais, inertes e tóxicos e perigosos xerados no concello de Moaña, para o seu posterior e adecuado tratamento e reciclaxe.
A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo organiza o domingo 26 de setembro un roteiro para dar a coñecer a importancia ambiental, paisaxística e cultural da contorna dos montes e as mámoas do Morrazo, clasificada dentro de solo rústico de especial protección de espazos naturais, paisaxístico, de augas e patrimonial nas parroquias de San Martiño de Vilaboa, Santa Cristina de Cobres, Santo Tomé de Piñeiro e San Xián de Marín, nos concellos de Vilaboa e Marín.
O roteiro, primeiro deste outono, será circular e sairá ás 10 da mañá fronte da casa do garda do parque forestal da lagoa de Castiñeiras, para chegar ás 14 h. ao mesmo lugar.
O percorrido, de 7,5 kilómetros e dificultade baixa, transcorrerá por viais forestais, camiños e corredoiras polos lugares de Chan de Castiñeiras, Río de Arcos, As Cavadas, Monte das Barreiras, Río de Miñotos, A Cavada do Cruceiro, Abadín, Chan da Armada, Outeiro de Ombra, Barreira de Redondo e Chan de Castiñeiras.
Para se achegar ao punto da saída hai que acceder a través da estrada EP-0106.
Recomendamos que de se achegar en vehículo privado, por ética e polas limitacións do aparcamento, as persoas que asistan utilicen a capacidade máxima do seu vehículo, compartíndoo con outras persoas. Recomendamos tamén traer roupa e calzado de trote axeitados para a época outonal.
Cómpre lembrar que aínda estamos en medio da pandemia da Covid-19 polo que debemos seguir todas as recomendacións sanitarias de precaución.
Chan de Castiñeiras ou da Castiñeira, fitónimo con clara referencia á presenza desde o pasado no lugar do castiñeiro, está ubicada nunha penechaira ao redor dos 400 metros de altitude sobre o nivel do mar entre os altos de Castiñeiras, da Graña, de Outeiro dos Asubións e de Coto Redondo e acolle así mesmo o nacemento do rego de Castiñeiras, principal afluente do rego Lameira, cuxa desembocadura está na ría de Pontevedra, ao carón do núcleo urbano de Marín.
Conta con dous espazos, as brañas de Castiñeiras e a propia lagoa de Castiñeiras, que están integrados dentro do Inventario de Zonas Húmidas de Galiza. Destacan pola presenza de flora de turbeira e específica de zonas húmidas e de fauna tanto invertebrada como vertebrada, representando hábitats naturais prioritarios a nivel europeo, con especies de fauna e flora endémicas e vulnerables a nivel ibérico.
A lagoa, procedente dun intento inicial de aproveitamento hidráulico, é un espazo artificial que, tal como o coñecemos na actualidade, foi construido a inicios da década dos anos 40 do século pasado. A partir daí comezou tamén a creación do parque forestal ao seu redor ata o alto de Coto Redondo, dentro da política repoboadora a nivel forestal que levou a cabo de xeito intensivo nos montes do Morrazo o goberno estatal da ditadura franquista tralo proxecto experimental realizado anteriormente na ditatura de Primo de Rivera, e que chegou con diversas aportacións ao longo do tempo ata a actualidade, sendo xestionado en principio polo Patrimonio Forestal do Estado, posteriormente polo ICONA, e a partir dos anos oitenta, co actual réxime democrático, pola Xunta de Galiza a través das Consellerías de Agricultura, Gandeiría e Montes e da de Medio Ambiente.
Desde mediados desta década pasada son as comunidades de monte veciñais en man común de Santo Tomé de Piñeiro e San Xián (Marín) e San Martiño e Santa Cristina de Cobres (Vilaboa), copropietarias dos terreos quen o están a xestionar tralo fin dos convenios que tiñan coa propia administración autonómica.
O parque forestal destaca pola presenza a nivel botánico de ao redor de medio cento de especies de árbores e arbustos dos 5 continentes (cipreses, cedros, tuias, alerces, abetos, araucarias, carballos americanos, liquidámbar, castiñeiros, bidueiros,…) xunto con outras naturalizadas como salgueiros e ameneiros do bosque de ribeira correspondente á conca alta do rego de Castiñeiras. No seu momento, ao carón da construción da lagoa, realizouse tamén un proxecto de cría de peixe, en concreto de truitas, do que se conserva as instalacións das antigas presas pola canalización das augas procedentes dos mananciais naturais da zona húmida do lugar.
A nivel cultural e arqueolóxico destaca pola presenza prehistórica de nove mámoas megalíticas adscritas ao Neolítico, oito a nome de mámoas de Chan de Castiñeiras máis outra a nome de Pedralonga. Dúas delas, a coñecida como a Mámoa do Rei máis a de Pedralonga, á parte de conservar boa parte da estrutura litica do dolmen, principalmente a primeira desde que foi restaurada no ano 2003, están catalogadas así mesmo como Ben de Interese Cultural (BIC) por conter gravados rupestres no interior dos esteos dos seus dólmenes. Existe asemade unha mámoa coa cámara de tipoloxía de cista, de enterramento individual, de cronoloxía algo posterior. A maioría son de tipoloxía de cámara de enterramento con corredor de entrada, boa parte delas están sen a penas estrutura do seu dolmen, conservando as correspondentes fosas de delatación na base do túmulo, e a cronoloxía da súa construción está por riba dos 5.000 anos de antigüidade.
En fase histórica é de salientar que o lugar da Fonte de Castiñeiras serviu de referencia para o marco divisorio ou Cruz do Termo, onde se dividían desde o Medievo e durante o Antigo Réxime a antiga xurisdición de Marín, a través do Couto do mosteiro de Oseira, a do Morrazo, á que pertencía a parroquia de Santo Tomé de Piñeiro, e a de Pontevedra, á que pertencía a parroquia de San Martiño de Vilaboa máis a súa parroquia anexa de Santa Cristina de Cobres.
No ano 1836, no que tamén se constitúen os novos concellos constitucionais, as parroquias de San Martiño de Vilaboa, Santa Cristina de Cobres, Santo Tomé de Piñeiro e San Xián avíronse, tras séculos de conflitos polo aproveitamento dos recursos -predominio do monte e a roza, estivada e gandeiría extensiva sobre o uso forestal-, a un acordo notarial sobre a delimitación dos seus montes comunais, do que aínda se conservan de xeito renovado algunhas pedras fincadas coa funcionalidade de deslinde no terreo e marcadas a cadanseu lado coa letra inicial de cada parroquia segundo a orientación da propiedade.
Así mesmo existe a Pedra do Corvo onde unha grande coviña e esculpida na rocha a golpe de pico e cincel nun pequeno outeiro con execlente panorámica sobre a Chan de Castiñeiras, deslindou no pasado as parroquias de San Martiño de Vilaboa e de Santa Cristina de Cobres.
Por outra banda en Chan de Castiñeiras consérvanse os restos das antigas cortellas, pequenas cortes cos seus peches de pedra que tiñan a funcionalidade de acoller en séculos pasados o gando, principalmente cabras e ovellas, onde nunha pequena elevación sobre o terreo consérvase así mesmo o topónimo afín de Outeiro das Cortellas.
En Chan de Castiñeiras tamén se atopan gravados rupestres modernos realizados nas pedras ao longo do século pasado polo veciño marinense José Meijón.
A pouca distancia, no Río de Arcos, nun cruce de camiños dentro da conca alta do río de Campolongo, afluente do Río Maior cuxa desembocadura está na Zona de Especial Conservación (ZEC) da Enseada de San Simón, existe unha pedra fincada que fai a función de soporte dunha fonte que na realidade corresponde ao esteo dunha mámoa, feito polo que está inventariado como achado solto de Chan de Castiñeiras, onde probablemente estea a súa ubicación orixinal.
Entre o Monte das Barreiras, orónimo referente á existencia de barro ou arxila que era usado antigamente para a construción e a fabricación de fornos, e A Cavada Grande, agrónimo referente á costume de moi antigo de cavar ou cachar o terreo, na aba sur do alto de Coto Redondo, se extende unha densa comunidade e úneca no Morrazo de carrasca ou urce vermella, mato de ao redor de dous metros de altura que pasa por ser un endemismo da metade occidental ibérica e noroeste africana e que a súa distribución morracense dase case exclusivamente nesta zona dentro da conca do rego de Campolongo. Tamén é salientable a variada presenza doutras especies de matogueira (queirogas, carqueixas, toxos,…) dentro do hábitat de interese comunitario da breixeira seca europea que acolle así mesmo unha variada e interesante fauna vertebrada e invertebrada. Outros hábitats de interese comunitario existentes no lugar e por toda a contorna son as pendientes rochosas silíceas con vexetación casmofítica e os rochedos silíceos con vexetación pioneira.
Nesas zonas de monte baixo e sen arborado, o Monte das Barreiras, ao redor dos 375 metros sobre o nivel do mar, posúe por outra banda unhas espectaculares panorámicas da conca do val do Río Maior e da enseada de San Simón coa illa do mesmo nome no fondo da ría de Vigo. A nivel forestal é de salientar as plantacións forestais con especies frondosas autóctonas, en especial de carballos e castiñeiros, xunto coa presenza naturalizada da sobreira que, nesta zona preto do cercano núcleo rural do mesmo nome na lindeira parroquia de San Adrián de Cobres, tén tamén unha das máis importantes dentro da súa distribución a nivel morracense, asociado coa carballeira termófila e bioindicador da influencia climática mediterránea no sur e occidente de Galiza.
A ribeira alta do rego do Portiño, tamén chamada a nivel zonal do río de Miñotos, afluente así mesmo do Río Maior, posúe unha incipiente e excelente carballeira salvaxe dentro do hábitat de interese comunitario das carballeiras galaico portuguesas. De entre o seu sotobosque sobresae a presenza do sanguiño e en especial da pereira brava, que da nome tamén a algúns fitónimos na contorna.
A Chan da Armada e Outeiro de Ombra, entre os 375 e os 425 metros de altitude sobre o nivel do mar, no límite entre as parroquias de Santo Tomé de Piñeiro (Marín) e de Santa Cristina de Cobres (Vilaboa), acollen unha importante área arqueolóxica coa presenza de 7 mámoas – 5 de Outeiro de Ombra e 2 de Chan de Armada – adscritos ao Neolítico, onde destaca a presenza dunha das mámoas da Chan da Armada con presenza da estrutura do seu dolmen e coa especificidade de que os seus esteos e pedra cobertora son de xisto -xeralmente solen ser de granito-. A utilización de xisto na contrucción da mámoa está relacionado co predominio da rocha metamórfica na zona, dentro do complexo xeolóxico Vigo-Pontevedra. A zona próxima de Abadín sobresae tamén pola abondancia mineral de pedras de seixo que mesmo da nome ao lugar de Seixos de Abadín, dentro da microtoponimia a nivel local.
Na área da Chan da Armada tamén hai inventariados un xacemento e un achado solto adscritos ao Calcolítico, onde se atoparon cerámicas lisas e campaniformes cunha antigüidade de hai ao redor de 4.500 anos. Tamén se atoparon coitelos de silex, ao igual que nos enxovais funerarios dalgunhas das mámoas da zona, polo que ao ser este material escaso ou praticamente inexistente no Morrazo, denota que xa desde tempos remotos existía un certo comercio das comunidades humanas locais co exterior.
As mámoas de Chan de castiñeiras xunto coas de Chan de Armada e Outeiro de Ombra forman parte da Ruta das Mámoas do Morrazo que, complementándose coas de Chan de Fonteseca, Lagucheiros e Chan de Arquiña, cun total de 20 mámoas e un percorrido de 7,7 kilómetros, proxectouse a nivel institucional con fondos europeos a través da Fundación Comarcal do Morrazo coa participación de varias comunidades de montes (San Xián de Marín, Santo Tomé de Piñeiro, San Martiño de Vilaboa, Santa Cristina de Cobres, San Adrián de Cobres, Meira e Domaio), concellos (Marín, Vilaboa e Moaña) e as Consellerías de Medio Ambiente, Medio Rural e Cultura da Xunta de Galiza a mediados da década pasada mais non chegou a rematarse. Dese proxecto de posta en valor só queda a plantación forestal de frondosas como adecuación ambiental na súa contorna e intervencións puntuais e por separado nos xacementos por parte das comunidades de montes propietarias.
A Barreira do Redondo, na metade da ladeira norte do alto de Coto Redondo, ao redor dos 450 metros de altitude sobre o nivel do mar, entre plantación mixta de especies forestais e onde destaca a presenza arbustiva do érbedo entre a matogueira, posúe unhas extraordinarias panorámicas dos Montes do Morrazo, coa Serra Domego e o alto de Coto do Home, o Monte Formigoso, Outeiro de Campolongo, Os Pedrouzos, Monte Penizas, Monte da Cova e Sobareiro, o val do rego Neibó-Loira, e a ría de Pontevedra co Salnés e as Illas Ons ao fondo.
As principais afeccións nas últimas décadas á contorna dos montes e mámoas do Morrazo, pertencentes aos espazos naturais dos Montes do Morrazo e Coto Redondo segundo o Rexistro Xeral de Espazos Naturais de Galiza e das antigas Normas Subsidiarias de Planeamento da provincia de Pontevedra foron as cortas abusivas, a intensificación dos monocultivos forestais e a eucaliptización, a invasión das acacias, as verteduras de lixo e de entullos, a instalación de torretas e cableados aéreos de tensión eléctrica, granxas de visóns e o abandono e degradación do patrimonio natural, forestal, cultural e arqueolóxico.
As principais ameazas no futuro son a Área de Desenvolvemento Eólica (ADE) coa proxección de varias ubicacións alternativas de aeroxeradores polos cumes dos altos da Graña, Castiñeiras e Coto Redondo máis a proximidade do parque eólico de Pedras Negras pola Serra Domego e o proxecto de investigación mineira a nome de Miñán para a extracción de granito ornamental senón tamén o de exploración para enerxía xeotérmica a nome de Caldelas.
En marzo de 2012 a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo solicitoulle á Xunta de Galiza a ampliación da Rede Natura cara a un novo Lugar de Importancia Comunitaria (LIC) que, a nome de Montes e Carballeiras do Morrazo recollese segundo as antigas normas subsidiarias de planeamento da provincia de Pontevedra os espazos naturais dos Montes do Morrazo que xunto co de Coto Redondo acollían a totalidade da contorna destes montes e mámoas do Morrazo máis o do Carballal de Coiro e outros ampliables, por considerármolos uns espazos naturais de alta importancia ambiental e corredor ecolóxico.
Por outra banda a proposta de Espazo Natural de Interese Local (ENIL) realizada á Xunta de Galiza polo Concello de Marín co apoio das comunidades de montes de Santo Tomé de Piñeiro e de San Xián para o territorio marinense ao redor do parque forestal da lagoa de Castiñeiras, á parte de non corresponderse cun verdadeiro espazo natural, quédase escaso xa que para iso tería que acoller a parte correspondente ao concello de Vilaboa a través das comunidades de montes de San Martiño e de Santa Cristina de Cobres. Para a Plataforma, en tal caso, o ENIL debería debería ser moito máis amplo e conxunto entre os concellos de Marín, Vilaboa, Moaña e Pontevedra, enlazando cun corredor ambiental e cultural o espazo natural e arqueolóxico dos Sete Camiños, entre os montes das parroquias de Salcedo, Lourizán e San Xián a través da área patrimonial rupestre da Carrasca e Champás con Chan de Castiñeiras, e a través da Ruta das Mámoas do Morrazo coas áreas ao seu redor de As Cavadas, A Graña, Os Pedrouzos, Outeiro dos Asubións, Monte das Barreiras, Chan da Lagoa, Pedras Negras, Corno Pineda, Coto do Home, Faro de Domaio, Monte e Chan de Gagán e Monte Formigoso, conectando finalmente a través das ribeiras altas coas concas naturais dos regos Cubela, Louriñas, Lameira, Loira, Trasmil, Río Maior, Miñouva, da Freixa, Barranco do Faro e da Fraga.
As primeiras dúas fin de semana deste mes de xullo, co gallo da celebración do campionato do Morrazo de balonmán praia, promovido pola Mancomunidade de Concellos do Morrazo, o propio Concello de Moaña mais a Deputación de Pontevedra, en colaboración coa Federación Galega de Balonmán, consumouse unha nova agresión ambiental ao dunar da praia da Xunqueira, na parroquia moañesa de Meira.
A agresión consistíu na utilización de maquinaria pesada co resultado final de remoción e explanación do areeiro, actuando ao final na fronte dunar que foi medrando na parte máis alta da praia ata superar o propio valado de protección, e rebaixando o perfil de máis dun metro de area que a dinámica litoral e a acción eólica foi acumulando no lugar desde que no ano 2009, a Dirección General de Costas finalizara as obras de recuperación do dunar da Xunqueira.
Por engadido, procedeuse tamén á instalación de tubarías de agua, electricidade e cadro eléctrico de subministro ao dito evento deportivo dentro do propio perímetro de protección dunar.
O resultado foi, á parte do rebaixe severo do perfil da fronte dunar, a desaparición de varias poboacións de plantas dunares e a afección doutras que se foron instalando e viñeron a enriquecer a biodiversidade local, como a leiteira das praias (Euphorbia paralias), o paxariño amarelo das praias (Linaria polygalifolia subsp. polygalifolia), a correola das praias (Calystegia soldanella), a eiruga mariña (Cakile maritima subsp. integrifolia), o cardo de ribeira (Eryngium maritimum), a silene nizarda (Silene niceensis) ou a grama mariña (Elymus farctus subsp. boreali-atlanticus), algunhas delas endémicas da costa do noroeste ibérico, outras escasas na súa distribución a nivel galego e provincial e mesmo inexistentes con anterioridade a nivel local.
Isto supuso a destrución dun hábitat de interese comunitario recollido co código 2110 pola UE a nivel europeo de Dunas móbiles embrionarias ou primarias (Formacións vexetais herbaceas perennes de praias batidas polo vento, colonizadoras iniciais de areais móbiles de primeira liña de praia) e a discontinuidade con respecto a outro co código 2120 de Dunas móbiles brancas ou secundarias (Dunas móbiles de litoral con Ammophila arenaria).
Desde o Colectivo Ecoloxista Luita Verde vimos facendo un seguimento da dinámica deste areeiro desde que remataran as obras de restauración no ano 2009, observando especialmente a evolución do perfil de area acumulado de xeito natural no frente dunar e o establecemento das especies de plantas colonizadoras, e agora lamentamos que toda esta recuperación natural froito destes últimos doce anos foi destruída nunha actuación que consideramos desmedida e innecesaria incluso para o propósito de celebrar o evento deportivo xa que dispoñían de espazo suficiente para a súa realización sen necesidade de agredir o dunar.
Para Luita Verde esta actuación amosa un absoluto desprezo e falta de sensibilidade co medio natural por parte dos promotores, en especial do Concello de Moaña, que loce unha bandeira verde por unha suposta boa xestión medioambiental mais na realidade inexistente xa que unicamente se circunscribe a unhas poucas actuacións simbólicas e de cara a galería. Ao tanto salientamos que non ten sentido levar grupos escolares a retirar plásticos do areeiro da Xunqueira un día ao ano para despois telo o resto do tempo no máis absoluto abandono ou agredilo de xeito tan contundente como acaba de suceder.
Por todo isto Luita Verde presentou escrito dirixido ao Servizo Provincial de Costas denunciando os feitos e solicitando información sobre se esta actuación contou coa correspondente autorización deste Servizo e, de non ser así ou non corresponderse esta cos feitos denunciados, se proceda á apertura dun expediente sancionador aos promotores. Así mesmo solicitou a restauración do ecosistema dunar afectado ao seu estado antes da agresión e a ampliación da zona de protección da fronte dunar cun novo valado.
Por outra banda esta agresión vén engadirse ao lamentable estado de deterioro do propio peche de madeira de protección dunar, en moitos dos seus tramos moi degradado ou directamente roto.
E vén a engadirse tamén a outras afeccións -introducción de especies arbóreas, flora alóctona e invasora, verteduras de lixo e entullos, extraccións de area,…- produto do progresivo abandono e a falta de mantemento do dunar desde que se producíu a súa restauración no ano 2009. A última foi o ano pasado coa substitución por parte do propio Concello de Moaña do pavimento de madeira inicial polo sintético de polietileno de alta intensidade nas pasarelas peonís que atravesan o propio dunar restaurado no seu momento pola Dirección General de Costas.
Luita Verde xa se dirixira a finais do ano pasado formalmente e por escrito ao Concello de Moaña solicitando que, en colaboración coa Dirección General de Costas, se procedera á mellora ambiental, restauración e mantemento plurianual do dunar da Xunqueira e que a limpeza da praia se fixera de xeito manual e non con maquinaria pesada, mais por desgraza nada se avanzou nese sentido e polo contrario, visto o sucedido recientemente coa celabración do campionato de balonmán praia, mesmo se promoveu por parte deste Concello unha maior degradación da súa contorna.
O areeiro e dunar da Xunqueira representa o meirande e de maior biodiversidade dentro do maltreito litoral moañés tras décadas de lesivos e impactantes recheos sobre a ribeira do mar, polo que merece unha maior atención e coidado por parte da clase política gobernante e das institucións públicas con competencias.
Polo tanto ao final e no mesmo escrito de denuncia dos feitos acaídos pola celebración do campionato de balonmán praia, Luita Verde solicitou así mesmo do Servizo Provincial de Costas a dita mellora ambiental do conxunto do dunar, coa retirada e a erradicación de especies arbóreas, alóctonas e invasoras, de lixo e entullos, como así mesmo que a limpeza do areeiro se realice de xeito manual e non con maquinaria pesada como ata a actualidade.
Eucaliptización na senda costeira do espazo natural protexido de Cabo Udra (Bueu)
A recente resolución pola que se formulou a Declaración Ambiental Estratéxica (DAE) da primeira revisión do “Plan Forestal de Galicia 2021-2040, cara á neutralidade carbónica” publicada pola Dirección Xeral de Calidade Ambiental, Sostibilidade e Cambio Climático no Anuncio do 3 de xuño de 2021, resolveu a necesidade de conservación da biodiversidade e dos ecosistemas protexidos, dunha maior redución da superficie ocupada polo eucalipto, a conservación dos solos para poder manter os servizos ecosistémicos forestais a longo prazo ou a conservación das masas arbóreas para conservar e incrementar o papel de sumidoiro de carbono.
Malia dar a sensación de ser un paso adiante e que mesmo semella ter en conta as alegacións realizadas no 2018 por distintas organizacións sociais e ambientalistas – incluídas as desta Plataforma- isto non é así. Nada máis afastado da realidade. De feito esta resolución considera “ambientalmente viable” a dita primeira revisión do plan forestal. E faino coa escusa de que “para favorecer a integración ambiental da proposta incorporaranse no plan as determinacións que se establecen na proposta transcrita”.
Para a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo, tendo en conta que onde se dita a resolución é na Consellaría de Medio Ambiente, esta fica pequena nos seus cometidos cando xa en principio non se contempla a adaptación do plan forestal á necesaria ampliación da rede galega de espazos naturais protexidos e da Rede Natura. Na actualidade Galiza só conta cun misero e insuficiente 12% do territorio protexido e menor aínda na franxa litoral e no Morrazo, onde a maioría da escasa superficie protexida é por engadido marítima.
Por outra banda, alén de chegaren tarde as distintas determinacións ás que fai referencia a DAE, non achegan cifras concretas do territorio que se pretende recuperar e conservar, a pretendida neutralidade carbónica non é tal cando a actividade forestal está cada vez máis dependente da mecanización e da externalización do produto e o transporte e teñen ao final toda a pinta de que van quedar nunha sinxela lembranza dunha serie de cumpridos.
Ao tanto non se pode obviar a degradación paisaxística e ambiental á que se veu sometido nestas últimas décadas o territorio galego – e dentro del a península do Morrazo- por causa desa falta de protección ambiental e do propio ordenamento forestal. Consecuencia disto é o espallamento sen control da superficie ocupada polo eucalipto, que na actualidade, con máis de medio millón de hectáreas, supón máis do dobre da superficie contemplada inicialmente no plan forestal de 1992 que tiña un prazo de execución de 40 anos.
Por outra parte, tampouco se pode obviar que a política forestal autonómica é herdeira da anterior política forestal estatal que, de xeito secular e partindo sobre todo da etapa desenvolvementista do réxime ditatorial franquista, está a apostar por un modelo produtivista e forestalista insustentable imposto polas élites políticas e empresariais co apoio institucional e académico.
Eucaliptización nos montes de Beluso (Bueu)
Este modelo, fonte de conflito social pola xestión do territorio, despois de varias décadas está a aproveitar a despoboación que o propio modelo provoca, en especial no rural, e por medio a resposta destrutiva das grandes vagas de lumes forestais.
Tampouco se pode esquecer que o anuncio coincide no tempo coa parte final do litixio que a empresa ENCE ten con respecto aos recursos presentados por Greenpeace, APDR e o Concello de Pontevedra contra a permanencia das súas lesivas instalacións industriais pasteira e enerxética dentro do dominio público marítimo-terrestre máis alá dos prazos e condicións que a propia lei de Costas contempla.
É dabondo coñecida a influencia que tivo e ten praticamente esta empresa en réxime de monopolio no devir da xestión forestal e en favor do eucalipto ao longo do territorio galego e en concreto da área sur, no ámbito próximo á dita factoría localizada en Lourizán, para o que non escatima en presionar as institucións con informes favorables aos seus intereses económicos e industriais, publicidade afín tanto nos medios de comunicación privados como públicos como no caso da RTVG, e dádivas aos colectivos sociais, veciñais e culturais, con tal de ter controlado calquera movemento de rexeitamento aos seus cometidos.
A resolución da DAE da primeira revisión do Plan Forestal de Galicia 2021-2040 seguro que tampouco escapa ao filtro desta empresa.
A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo organiza o domingo 27 de xuño un roteiro para dar a coñecer a importancia ambiental, paisaxística e cultural da contorna do espazo natural dos Montes do Morrazo afectada polos proxectos do parque eólico de Pedras Negras e do parque industrial da Cruz da Maceira, dentro de solo rústico de protección de espazos naturais segundo os PXOM dos concellos de Moaña, Marín e Vilaboa, nas parroquias de Moaña, Meira, Domaio, San Adrián de Cobres e Santo Tomé de Piñeiro.
O roteiro, será circular e sairá ás 10 da mañá fronte das instalacións municipais do camping do Beque en A Fraga (Moaña), para chegar ás 14 h. ao mesmo lugar.
O percorrido transcorrerá por camiños, corredoiras e viais forestais, en partes polo sendeiro municipal do río da Fraga e do GR-59 do sendeiro de longo percorrido do Morrazo, polos lugares de Regadantes, As Cernadas, As Loureiras, Monte Gagán, Chan de Arquiña, Chan de Carqueixa, Coto do Home, Chan de Xestoso, Monte Gagán, A Fraga Nova, As Loureiras, As Cernadas e Regadantes.
Recomendamos que de se achegar en vehículo privado, por ética e polas limitacións do aparcamento, as persoas que asistan utilicen a capacidade máxima do seu vehículo, compartíndoo con outras persoas. Recomendamos tamén traer roupa e calzado de trote axeitados para a época estival. E seguir as recomendacións sanitarias de precaución con respecto ao COVID 19.
Hai agora 10 anos xurdía a necesidade de loitar contra o proxecto do parque eólico de Pedras Negras, incluído dentro da Orde do 29 de marzo de 2010 pola que o goberno autonómico do PP de Alberto Núñez Feijóo, aproba o concurso eólico para a asignación de 2.325 MW de potencia na modalidade de novos parques eólicos en Galiza.
Este concurso eólico parte doutro recurrido que, coa mesma potencia aprobara pouco antes o anterior goberno autonómico bipartito do PSOE-BNG, despois de que a última formación política que posteriormente posuíu a Consellería de Industria, incumprira a súa promesa electoral feita no 2005, ao inicio desa lexislatura, de que non se construiría ningún parque eólico máis no territorio galego.
A planificación eólica, xa daquela e aínda na actualidade, rexíase e réxese por un plan sectorial totalmente obsoleto, aprobado no ano 1997 polo goberno autonómico do PP de Manuel Fraga Iribarne e sen ningunha avaliación ambiental dos impactos no conxunto do territorio. Na cartografía do plan sectorial dese ano xa figura unha superficie en forma de triángulo de máis de 4.000 has. na península do Morrazo adxudicada á empresa ENDESA.
Entre os anos 1997 e 2008 produciuse o meirande desenvolvemento do dito plan, coa construción de ao redor de 130 parques eólicos e máis de 4.000 aeroxeradores para unha potencia xeral instalada de máis de 3.000 MW, ocupando e mesmo sacrificando ambientalmente extensas áreas xeográficas co maior potencial eólico do territorio galego situadas na Mariña luguesa, na Costa da Morte e na Dorsal Galega, algunhas delas antes de que fosen declaradas oficialmente espazos naturais protexidos pola Rede Natura.
Por esas datas, xuntando a enerxía producida, basicamente a través do sector eólico e hidroeléctrico, Galiza xa era dabondo excedente en produción eléctrica, exportándose unha boa parte dela a outras comunidades autónomas do Estado e a Portugal. A maior parte da produción en propiedade e monopolio das cinco maiores empresas do sector enerxético a nival estatal.
En xaneiro de 2013 e durante dous meses estivo a información pública o proxecto do parque eólico de Pedras Negras, promovido por Enel Green Power España SL, filial da empresa multinacional ENEL, con maioría de capital italiano mais onde está así mesmo integrada a española ENDESA.
Cunha superficie total de 1725,11 has. e unha potencia asignada de 42 MW para a instalación de 14 aeroxeradores, contempla 17,9 kilómetros de lonxitude de vías de acceso dos que 13,48 km. serían viais de nova construción dun ancho de 6 metros. Cada aeroxerador, para unha potencia de xeración de 3 MW, tería unha envergadura de 119 metros de altura de fuste e 112 de diámetro de rotor. A cimentación sería de 20 m. de diámetro, 2,65 m. de canto, cun pedestal macizo de formigón, de planta circular de 4,8 m. de diámetro e 0,48 m. de altura de cada aeroxerador e baixo unha explanada e plataforma de montaxe dunhas dimensións mínimas de 46 x 60 m., cunhas afeccións finais de 70 x 92 m e a construción e posta en funcionamento dunha subestación eléctrica de 66×20 KV.
Este parque afecta de xeito crítico e severo a nivel paisaxístico, ambiental e cultural as áreas naturais e patrimoniais de Monte Formigoso, Serra Domego, Chan de Gagán, Monte Gagán, Chan de Xestoso, Coto do Home, Chan de Carqueixa, Pedras Negras, Os Candóns, Os Pedrouzos, Chan da Lagoa, Outeiro da Charamiza, Cavada do Carrasco e Serra Basil, os hábitats naturais prioritarios de breixeiras húmidas atlánticas e turbeiras altas activas das brañas de Corno Peneda e de Monte Sobreira inscritas no Rexistro Xeral de Zonas Húmidas de Galiza, así como os nacementos e áreas higrófilas de ribeira do río Miñouva e o seu afluente río Libón, do río dos Ladróns, afluentes do río Maior (río do Portiño, río de Bouzáns, río da Vella, río da Chan da Lagoa), do río da Maceira e do río Neibó.
Así mesmo afecta os hábitats de interese comunitario de carballeiras galaico portuguesas, breixeiras secas europeas e rochedos silíceos con vexetación pioneira, fauna e flora silvestre de interese, endémica ibérica e vulnerable, a área de protección das mámoas de Chan de Arquiña, Lagucheiros, Chan de Fonteseca, Chan de Gagán e do petróglifo de Outeiro do Gorgullo, e a xeomorofoloxía granítica entre os 450 metros e os 600 metros de altitude sobre o nivel do mar nos concellos de Moaña, Marín e Vilaboa con amplas panorámicas do conxunto das Rías Baixas, ubicado íntegramente no Espazo Natural dos Montes do Morrazo inscrito no Rexistro Xeral de Espazos Naturais de Galiza e catalogado como Chan Rústico de Especial Protección de Espazos Naturais polas Normas Complementarias e Subsidiarias de Planeamento da provincia de Pontevedra, onde segundo a súa regulación non están autorizados os usos industriais.
Tamén afecta directamente aos usos forestais de varias comunidades de montes (Moaña, Meira, Domaio, Cobres e Santo Tomé de Piñeiro) e mananciais de augas (Calvar-Verdeal e San Lourenzo), e en fase de funcionamento a nivel visual e acústico a varios núcleos de poboación humana no rural dos lugares de Sobreira, Ubeiras, Curra, Pousada, Nores, Pazos e Santradán na parroquia de Cobres (Vilaboa), Verdeal, Calvar e San Lourenzo na parroquia de Domaio (Moaña), e Pastoriza na parroquia de Ardán e Miñán na parroquia de Santo Tomé de Piñeiro (Marín) a menos de 1000 metros de distancia, e usos sociais e culturais na proximidade con sendeiros peonís e de bici, áreas recreativas forestais como Chan de Arquiña, Lagucheiros e Chan de Gagán ou o punto de despegue de voo do parapente no Coto do Home. Na fase de funcionamento tamén afectaría con alta probabilidade de mortandade á avifauna nunha zona importante de paso migratorio na proximidade do Lugar de Importancia Comunitaria da Enseada de San Simón, integrado na Rede Natura.
Á parte do citado parque eólico está o resto da denominada Área de Desenvolvemento Eólica (ADE) do Morrazo, correspondente ao anteriormente citado triángulo de superficie de 4.300 has., onde están contempladas outras 21 ubicacións de aeroxeradores máis que se extenden desde o entorno dos altos da Graña, Castiñeiras e Coto Redondo, ata os do Outeiro da Carballosa, Agudelo e A Paralaia, que non entran de momento nesta adxudicación por non poder superar esta os 50 MW de potencia segundo a lexislación autonómica.
Ao final preséntanse centos de alegacións por parte da cidadanía e da colectividade social na súa contra, rexeitándoo polo seu impacto paisaxístico, ambiental, cultural, social e económico, solicitando a súa retirada como así mesmo a da Área de Desenvolvemento Eólica do Morrazo, a retirada da declaración da súa utilidade pública polo manifesto interese privado da mesma e a declaración da prevalencia dos valores e do interese social e público do monte veciñal en man común. Así mesmo os acordos de rexeitamento maioritario en plenario por parte das corporacións municipais dos cinco concellos morracenses e en especial dos tres directamente afectados Moaña, Marín e Vilaboa.
Desde aquela nunca houbo resposta a ditas alegacións por parte da Consellería de Economía e Industria da Xunta de Galiza a quen ían dirixidas e o úneco que se sabe son as respostas do ano 2014 da empresa adxudicataria nun medio da prensa local que estaba pendente dos informes da Xunta e que mantiña o seu interese na construción do parque eólico de Pedras Negras e do 2018 no que “estaba estudando modificacións no proxecto” en base a que a Consellería de Industria non o consideraba nese momento como de “especial interese”.
Mentras no ano 2017 a Xunta de Galiza aproba a Lei de Fomento da Implantación de Iniciativas Empresariais máis coñecida como “Lei da Depredación” pola facilidade e redución dos plazos que outorga a maiores a tramitación dos proxectos empresariais.
No 2018 a Xunta de Galiza aproba o Plan Básico Autonómico no que, entre outras medidas, abole e fai desaparecer as Normas Complementarias e Subsidiarias de Planeamento provinciais, co que, espazos naturais como o dos Montes do Morrazo, que xa estaban simplemente no papel desaparecen definitivamente da planificación urbanística, quedando só vixente o chan rústico de protección de espazos naturais resultante desa planificación provincial trasladado aos correspondentes PXOM de Moaña, Marín e Vilaboa mais inaplicable segundo a Lei de Conservación da Natureza -na actualidade de Patrimonio Natural- xa que esta só está deseñada para a rede galega de espazos naturais protexidos e da Rede Natura, nos que non está integrada ningunha clasificación de protección do chan rústico, incluido o de espazos naturais.
Desde o ano 2004 en que se aproba en Europa os Lugares de Importancia Comunitaria (LIC) da Rede Natura da rexión bioxeográfica atlántica, na que está integrada O Morrazo, e posteriormente no 2006, dos poucos correspondentes á rexión bioxeográfica mediterránea, así quedou praticamente ata a actualidade, malia representar menos do 12% do total do territorio galego e menos do 5% no caso do Morrazo, á cola da media estatal que xa vai polo ao redor do 30% do territorio.
No 2012, diante da información pública da ampliación da Rede Natura por parte da propia Xunta de Galicia, solicitouse a creación dun novo LIC a nome de Montes e Carballeiras do Morrazo, recollendo os espazos delimitados dos Montes do Morrazo e Carballal de Coiro segundo as normas subsidiarias provinciais máis outros ampliables, porén tampouco houbo resposta e polo tanto non se tivo en conta por parte da Consellería de Medio Ambiente, ao igual que unha maioría doutras solicitudes realizadas polo resto do territorio galego, deixando ao final tal información pública como baleira de contido e de puro trámite.
Esa falta e mesmo perda de protección ambiental dunha ampla maioría do territorio galego é unha das principais causas pola que agora está a xurdir unha nova e meirande onda de proxectos eólicos, disfrazado baixo a careta de “transición enerxética” porén nada ecolóxica, proveniente da versión capitalista estatal e europea como resposta á mudanza climática dentro da eufemísticamente denominada “descarbonización”, onde o único que se persigue é seguir co modelo insustentable de crecemento e consumo, de concentración de capital e de competitividade con outras áreas planetarias, fonte de novos conflitos xeoestratéxicos, afondando por outra banda na dependencia histórica e subsidiaria de Galiza como fonte de recursos a costa da afección e destrucción do medio natural, cultural e socio-económico.
Polígono industrial na Cruz da Maceira
O proxecto do parque industrial da Cruz da Maceira, cunha superficie de 435.528 m2, incluido desde o inicio na planificación do PXOM de Moaña, foi informado desfavorablemente varias veces na súa tramitación pola Dirección Xeral de Urbanismo da Xunta de Galiza ata a propia aprobación definitiva, por estar integrados os terreos plenamente dentro de chan rústico de protección de espazos naturais correspondente ao espazo natural dos Montes do Morrazo segundo as Normas Complementarias e Subsidiarias de Planeamento da provincia de Pontevedra.
Posteriormente, no 2014, a propia Xunta de Galiza rematou por darlle o seu informe favorable ao integralo de xeito “supramunicipal” dentro do Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais de Galiza (PSOAEG).
No ano 2018 o Instituto Galego da Vivenda e o Solo procede á modificación do dito PSOAEG no que se reduce a superficie do parque industrial da Cruz da Maceira de 435.528 m2 a 283.200 m2.
Malia esta redución, este parque proxectado preto do límite entre os concellos de Moaña e Marín, lonxe das principais vías de alta capacidade e núcleos de poboación, entre os lugares de Regadantes, Campo Labrado e Pozo da Maceira, afecta de xeito severo en terreos con grande desnivel entre os 300 e os 400 metros sobre o nivel do mar á profunda conca de nacemento do río da Fraga con hábitats naturais prioritarios de bosques aluviais e breixeiras húmidas atlánticas, do hábitat de interese comunitario de carballeiras galaico-portuguesas, plantacións de frondosas autóctonas e o sendeiro municipal do río da Fraga.
A propia Xunta de Galiza advertiu á agrupación de empresarios que o promove que malia integrar o parque industrial no PSOAEG non ía urbanizalo, deixándoo á iniciativa da financiación privada, a sabendas que moitas das parcelas de parques industriais urbanizados con fondos públicos en Galiza e na propia provincia de Pontevedra, non son quen de atopar empresas que as ocupen, o que ven a amosar por outra banda o xeito totalmente especulativo con que se xestionou nas últimas décadas o parque empresarial a nivel galego ata a actualidade.
O proxecto do parque industrial da Cruz da Maceira foi alegado na súa contra tanto na tramitación do PSOAEG como na modificación deste no que se procede á redución da súa superficie, solicitando que fronte ao criterio do 30% da demanda mínima para desenvolver un polígono se teña a consideración e o deber de encher os polígonos existentes e o resto da oferta de solo empresarial e industrial e, no caso de ser necesaria, se adapte á demanda real e estean situados fóra de espazos naturais e protexidos, que comporten o mínimo impacto ambiental e unha ocupación do 100%. Á parte dos proxectos do parque eólico de Pedras Negras e do parque industrial da Cruz da Maceira, o espazo natural dos Montes do Morrazo tamén está ameazado por dous proxectos de investigación mineira para extracción de granito a nome de Pedrouzos e Miñán e outro de exploración para extracción de enerxía xeotérmica a nome de Caldelas.
Para a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo non teñen cabida máis parques eólicos nin parques industriais e a úneca alternativa está só no decrecemento, no aforro, a eficiencia e o autoconsumo enerxéticos, no reaproveitamento e reciclaxe da materia prima e no transporte colectivo e de proximidade, tendo como base a extensión da protección ambiental e cultural do territorio galego e morracense que, como mínimo, debe abranguer un terzo dos mesmos respectivamente.
O Concello de Moaña, en Xunta de Goberno Local en data do 29 de marzo de 2021, acordou por unanimidade das persoas presentes a Resolución de caducidade do expediente da licenza de obras de Inter Burgo S.A. para construción dun edificio de sotos e 2 plantas para hotel de 4 estrelas en San Lourenzo, Domaio, Moaña, polo que quedan extinguidos os efectos da referida licenza, de xeito que non se poderán iniciar nin proseguir (de ser o caso) as obras se non se autorizan cunha nova licenza acorde coa normativa urbanística vixente.
Este acordo prodúcese despois de que tralo inicio do expediente de caducidade o día 19 de outubro de 2020, segundo a Xunta de Goberno Local, detectáronse “dous erros” polo que na Xunta de Goberno Local do 14 de decembro de 2020 acordouse a súa corrección. Intentada a notificación destes acordos á empresa promotora, esta foi infrutuosa polo que se publicou no BOE do 21 de xaneiro de 2021 o anuncio destas notificacións. Nos acordos outorgábaselles un prazo de quince días hábiles para que puidesen presentar alegacións. Transcorrido con amplitude ese prazo Inter Burgo S.A. (ou Inter Burgo Vigo S.A., por cambio de denominación) non presentou ningunha alegación. Na súa consecuencia, procede a resolución do devandito expediente de caducidade.
Contra a presente resolución que pon fin á vía administrativa, pode interpor alternativamente recurso de reposición potestativo ante este órgano, no prazo dun mes contado desde o día seguinte ao da recepción da presente notificación, de conformidade cos artigos 123 e 124 da Lei 39/2015, do 1 de outubro, do procedemento administrativo común das Administracións Públicas; ou ben interpor directamente recurso contencioso-administrativo, ante o Xulgado do Contencioso-Administrativo desta provincia, no prazo de dous meses, contados desde o día seguinte ao da recepción da presente notificación, de conformidade co artigo 46 da Lei 29/1998, do 13 de xullo, da Xurisdición Contencioso-Administrativa.
Este acordo de Resolución foi na realidade posible trala presentación da solicitude de incoación do correspondente expediente de caducidade presentado por escrito e a rexistro polo Colectivo Ecoloxista Luita Verde o 9 de xaneiro de 2019 e, por engadido, da solicitude de intermediación da Valedora do Pobo para que, tralos seus requirimentos ante a falta de resposta do Concello de Moaña, este incoara finalmente o correspondente expediente de caducidade e mesmo cumprira o prazo legal de seis meses da súa Resolución segundo o artigo 359.5 do Decreto 143/2016 polo que se aproba o Regulamento da Lei 2/2016 do Solo de Galicia.
Luita Verde está agora pendente que o propio Concello de Moaña acorde así mesmo a incoación dos correspondentes expedientes de caducidade das licenzas de obra concedidas o 12-02-2001 e o 09-06-2003 pola Comisión de Goberno do Concello de Moaña para 50 e 52 vivendas respectivamente a Construcciones Mirón y Agarvi SL no sector B da Unidade de Actuación S.A.U. A-7 Residencial Golf Domaio, solicitada por este colectivo ecoloxista o 14 de marzo de 2019.
Ao tanto e tamén ante a falta de resposta do Concello de Moaña, Luita Verde solicitou a intermediación da Valedora do Pobo que en varias ocasións requiriu ao Concello de Moaña o recordatorio dos seus deberes legais para que procedese á incoación do expediente de caducidade das licenzas de obras no Sector B da Unidade de Actuación SAU A-7 Residencial Golf Domaio no Concello de Moaña e que se resolva nos prazos legalmente previstos,feito que, despois de 2 anos, segue sen cumprirse polos continuos retrasos e incumprimentos das súas plenas competencias en materia urbanística, pendente dos correspondentes informes técnico e xurídico, informes que xa obran en poder do departamento de urbanismo.
Ata a data de hoxe, despois de 20 e 18 anos respectivamente, non hai aval das obras de urbanización das 102 vivendas e a maioría das mesmas non están executadas, polo que se incumpren flagrantemente e de xeito continuado as obrigas legais de edificación e urbanización simultánea, non teñen a licenza de primeira ocupación nin existe conexión de abastecemento e saneamento de auga, nin informes ao tanto da empresa concesionaria Aqualia, e dende hai 10 anos tampouco existe a mínima obra.
Con data 13-09-2018, a suposta sociedade Agrupación de Interés Económico-Urbanización Golf Domaio, creada polos propietarios das poucas vivendas ilegais rematadas ao amparo das licenzas concedidas con data 12-02-2001, plantexou a constitución da dita Agrupación de Interese Económico co obxetivo da venta global das parcelas do sector B a través dun inversor con “fondos buitre”, para recaudar fondos de capital de risco e poder urbanizar e así mesmo “legalizar” as súas vivendas, feito que, falto de todo rigor e dabondo especulativo, tampouco se levou a cabo.
Luita Verde lembra que os expedientes de caducidade das dúas licenzas tiñan que estar resoltos xa hai máis dunha década, cando tralas Resolucións 31/2008 e 32/2008 de 28-01-2008, o propio Concello de Moaña acordou a incoación dos correspondentes expedientes de caducidade. Maiso 12-01-2010, sen ningún apoio nin argumento legal, o concello adoptou a Resolución 18/2010 pola que declarou a caducidade dos expedientes de caducidade das licenzas outorgadas o 12-01-2001 e o 09-06-2003, e deixou sen efecto as medidas cautelares adoptadas previamente de paralizar as obras de construción e a suspensión dos usos que de estas derivase.
O concello de Moaña, en sesión plenaria ordinaria celebrada o pasado xoves 25 de marzo do 2021, aprobou por maioría da corporación municipal (BNG, PSOE, PP e Coalición Independiente por Moaña), a proposta de moción SOBRE OS USOS DE HERBICIDAS CON GLIFOSATO NO TÉRMINO MUNICIPAL DE MOAÑA presentada polo Colectivo Ecoloxista Luita Verde, onde ao final se acordou:
Consciente dos efectos negativos que o uso de herbicidas con glifosato levan consigo para a saúde pública, que afectan ou poden afectar á saúde das persoas e ao medio (co impacto resultante nos sectores produtivos como a apicultura, agricultura e a destrución do emprego e da actividade económica local) e tomando como referencia a Directiva marco para un uso sostible dos praguicidas e o Real Decreto 1311/2012 polos que se establece o marco de actuación para conseguir un uso sostible dos produtos fitosanitarios, o Pleno do Concello de Moaña acorda non autorizar o uso dos herbicidas con glifosato en todo tipo de lugares públicos do municipio, e substituír estes produtos por métodos mecánicos e/ou biolóxicos non contaminantes, que non danan a saúde nin o medio.
Nos casos concretos de conflito, o Concello solicitará por escrito ás entidades implicadas na aplicación de herbicidas que en virtude do Real Decreto 1311/2012 empreguen métodos de control alternativos, non químicos.
Así mesmo, este concello dirixirase á maior brevidade posible á Consellaría de Transportes e Medio, e ao Ministerio de Fomento, solicitando o abandono inmediato do uso de herbicidas derivados do glifosato no tratamento das cunetas da rede viaria que pase polo Termo Municipal, para que a protección da saúde das persoas e o medio no seu municipio sexa realmente efectiva.
O Concello comprométese a informar deste acordo a todos os colectivos e entidades políticas, sociais e veciñais existentes no municipio para evitar tamén o uso doméstico de herbicidas con glifosato.
Malia que se nos informou que unha proposta similar xa se presentara e resolvera a favor anteriormente, tamén se nos respostou que esta nova agora presentada viña a reforzar e mesmo ampliar os seus cometidos.
Luita Verde deulle os parabéns á Corporación municipal pola aprobación da dita proposta de moción mais aclaroulle que a partir de agora queda pendente que esta sexa realmente efectiva e que ademais as administracións públicas competentes, en especial o propio Concello de Moaña, actúen con exemplaridade.
Malia que a alcaldesa intervíu que desde os servizos do propio concello xa se estaba a actuar en consecuencia desde Luita Verde se lle trasladou que existen informacións de que en terreos que van ser públicos hai unha empresa privada que pretende utilizar o glifosato (creación do parque forestal no monte dos Remedios trala cesión de terreos privados).
invasión de eucalipto e acacia no monte dos Remedios (Tirán-Moaña)
E que a nivel social se está a utilizar cada vez máis os herbicidas en áreas de cultivo agrario e mesmo preto de acuíferos como tamén en áreas forestais dos montes, onde se está a utilizar como método de tratamento “fitosanitario” para a plaga do eucalipto ou das acacias.
O glifosato está considerado como probable carcinóxeno pola Organización Mundial da Saúde e entre os efectos adversos deste principio activo describíronse a través de varios estudos científicos a toxicidade subaguda e crónica, danos xenéticos, trastornos reprodutivos, aumento da frecuencia de anomalías espermáticas, e carcinoses. Ademais, cada preparado herbicida que contén glifosato vén acompañado doutras sustancias que facilitan a súa absorción y que multiplican a súa toxicidade. Entre estes ingredientes están o N-nitroso glifosato que, como outros compostos nitroxenados, son canceríxenos, e o formaldehido, outro carcinóxeno coñecido que se forma durante a descomposición do glifosato.
Existen miles de demandas xudiciais polo seu uso a nivel internacional e a mediados desta década pasada chegou o debate polo seu uso á Unión Europea, do que ao final decidiuse “prorrogar” o seu uso a nivel “profesional” por cinco anos máis ata o vindeiro ano 2022, trala posición daquela a favor do seu uso por parte de varios dos Estados membros, incluído o español, pregándose en complicidade aos intereses económicos das multinacionais do sector agrotóxico e farmacéutico, en especial da norteamericana Monsanto e da súa actual propietaria alemana Bayer, por riba da protección do medio ambiente e da saúde humana.
O Colectivo Ecoloxista Luita Verde presentou senllos escritos dirixidos ao Concello de Cangas e á Xefatura Provincial da Consellería de Cultura, Educación e Universidade de Pontevedra nos que expuso que na área de protección integral do Ben de Interese Cultural (BIC) do petróglifo de Pinal do Rei, na parroquia de Darbo, concello de Cangas, integrado dentro do Catálogo de Patrimonio Cultural de Galicia e do Catálogo Complementario de Monumentos e Conxuntos Histórico-Artísticos Obxeto de Protección polas Normas Subsidiarias de Planeamento de Cangas, estase a producir verteduras de lixo -envases de bebidas de plástico e de vidro, latas metálicas e bolsas de plástico- ao redor e por riba da propia laxe que acolle os gravados rupestres, resultado do que parece a práctica do botellón no lugar, ao que se lle engade o grave estado de deterioro da súa contorna, invadido polas xestas e as acacias.
E que, por outra banda, na parte superior do circundado do petróglifo están instalados catro postes metálicos do proxecto de musealización do dito xacemento arqueolóxico no pasado e que non deixa de ser outra afección a súa contorna pola súa artificialización e aparatosidade na actualidade.
Luita Verde solicitou a comprobación dos feitos, a apertura dun expediente sancionador, e a retirada do lixo da área de protección integral do Ben de Interese Cultural do petróglifo de Pinal do Rei, e dos catro postes metálicos na parte superior do circundado.
Solicitoulle así mesmo o desbroce e a limpeza vexetal e posta en valor do dito petróglifo respectuosa coa súa contorna ambiental e cultural.
O petróglifo de Pinal do Rei, adscrito culturalmente na prehistoria á Idade do Bronce e consistente en gravados xeométricos de circos concéntricos e coviñas combinados con outros naturalistas de antropomorfos e zoomorfos con esceas de monta e caza, é un dos de maior diversidade e tipoloxía de gravados ruspestres do termo municipal e tamén dos menos comúns entre a tipoloxía existente no Morrazo.
Foi “musealizado” a finais dos anos setenta do século pasado cun exceso de cartelería e do que aínda persiste un impactante circundado de bloques de pedra ao redor da laxe natural cos gravados rupestres.
Nas seguintes décadas entrou no máis absoluto abandono e a súa contorna na proximidade sufríu ademais varias afeccións severas -desterros, recheos, eucaliptización, introducción de especies vexetais invasoras, tránsito de vehículos motorizados, verteduras incontroladas de lixo,…-, a construcción do IES María Soliño, do IES Monte Carrasco, un centro polideportivo e un campo de fútbol, ata a actualidade.
Situado en terreos propiedade da Comunidade de Montes de Darbo, malia que esta anunciou publicamente na última década que poría en valor o petróglifo, e que recientemente creou en colaboración co Concello de Cangas un sendeiro sinalizado de curto percorrido pola Serra da Madalena que transcorre a escasa distancia do dito xacemento arqueolóxico entre plantacións de frondosas, sigue tendo a este no máis absoluto abandono.
Ao abandono e falta de posta en valor do petróglifo únese a actitude incívica da autoría das verteduras incontroladas, un claro síntoma máis por outra banda de que a planificación en materia de xestión de residuos a nivel comarcal non está a funcionar debidamente xa que, á falta de infraestruturas de tratamento e reciclaxe que está a provocar nos últimos anos o incremento das verteduras incontroladas no medio ambiente, se lle engade tamén unha preocupante falta de concienciación social por parte dun sector da cidadanía.
Despois de máis de dous meses de presentadas por parte do Colectivo Ecoloxista Luita Verde as correspondentes denuncias no Concello de Moaña, e nas xefaturas territoriais das Consellerías de Cultura e de Medio Ambiente de Pontevedra, ningunha destas administracións públicas actuaron ao respecto e, o que é pior, as verteduras incontroladas de lixo e entullos de obra denunciadas alá polo 8 de xaneiro non se retiraron, tal como solicitabamos daquela, senón que, polo contrario, incrementáronse nos montes da parroquia de Meira.
As verteduras consisten en envolturas e botellas plásticas a latas metálicas de bebidas, botellas de vidro, CD, mobles vellos con revestimentos sintéticos, caixas de poliestireno expandido, cerámica esmaltada, bloques de cemento, ladrillo, inodoros, electrodomésticos, tuberías plásticas, tuberías metálicas, envolturas de aluminio, revestimentos de poliestireno aillante e ata aerosoles inflamables.
Unha parte das verteduras son de nova aparición, incluídas as que a maiores apareceron nestes últimos dous meses, mais outras son máis antigas e levan incluso anos depositadas, onde se delatan polo grande deterioro en que se encontran e nalgúns casos ocultas pola vexetación.
Situadas a ámbalas dúas beiras do enlace coa autovía do Morrazo, afectan a área de protección de cautela dos xacementos arqueolóxicos do Castro das Cidades e dos petróglifos de Pozo Garrido máis dos desprazados da Devesa do Rei e do Viveiro, en solo rústico de protección de espazos naturais segundo o PXOM de Moaña e a Espazo de Interese (EI) segundo o Plan de Ordenación do Litoral (POL), contravindo flagrantemente a Lei 10/2008, de 3 de novembro, de residuos de Galicia.
Tamén están a afectar a contorna por onde transcorre o sendeiro sinalizado de recente creación que, co nome de “Patrimonio de Moaña”, promoveu o propio Concello de Moaña coa colaboración de varios organismos autonómicos, estatais e fondos LEADER europeos.
E afecta así mesmo na proximidade no acceso ao xacemento arqueolóxico da Torre de Meira, onde na actualidade estase a levar unha posta en valor de rehabilitación da súa estrutura medieval.
Luita Verde salienta que non é suficiente con detectar a presunta autoría das verteduras, xa que na maioría dos casos desgraciadamente non se chega a averiguar, en especial no medio natural e fóra dos núcleos habitados como é o caso. O verdadeiro problema está no nefasto e caótico funcionamento da xestión dos residuos por parte das administracións públicas competentes.
Ao tanto temos que reiterar que o propio Concello de Moaña, de xeito totalmente incompetente e nada exemplar, está a infrinxir a mesma lexislación en materia de residuos, cun vertedoiro ilegal e sen control desde hai anos no lugar do Casal, denunciado así mesmo por Luita Verde a finais do ano pasado.
Dado que o único punto limpo existente a través da Mancomunidade de Concellos do Morrazo no lugar da Portela á parte de afastado é claramente insuficiente para acoller a demanda conxunta dos tres concellos mancomunados (Cangas, Bueu e Moaña), a solución a nivel local a esta problemática pasa ineludiblemente pola búsqueda e consecución dun punto limpo para Moaña debidamente pechado e impermebealizado, onde verter os residuos vexetais, inertes, voluminosos e tóxicos e perigosos, tal e como lle solicitamos ao concello de Moaña nos escritos de decembro e xaneiro pasado.
O Colectivo Ecoloxista Luita Verde presentou senllos escritos dirixidos ao Concello de Cangas e á Xefatura Territorial da Consellería de Cultura, Educación e Universidade de Pontevedra, expoñendo que na parroquia de Aldán, concello de Cangas, produciuse unha vertedura incontrolada de entullos de obra -tarimas sintéticas, lousas, vidros, marcos metálicos, cableado,…- que está afectando a área de protección integral do Ben de Interese Cultural (BIC) do petróglifo das Abelaires, integrado dentro do Catálogo de Patrimonio Cultural de Galicia e do Catálogo Complementario de Monumentos e Conxuntos Histórico-Artísticos Obxeto de Protección polas Normas Subsidiarias de Planeamento de Cangas, a escasos metros da rocha cos gravados rupestres e fronte a panel e sinalizacións do sendeiro de curto percorrido municipal pola Serra da Madalena e peches de parcelas privadas colindantes.
Lembrou que no mesmo lugar xa teñen sucedido outras afeccións e feitos similares no pasado denunciados así mesmo por Luita Verde e do que, polo que se demostra, nin se libra estando o dito BIC posto en valor na actualidade cun panel informativo ao seu carón.
Polo exposto Luita Verde solicitou a comprobación dos feitos, a apertura dun expediente sancionador á autoría e que se proceda á retirada e eliminación inmediata da vertedura incontrolada, tendo en conta ademais que na proximidade está ubicado o punto limpo da Mancomunidade de Concellos do Morrazo.
Para Luita Verde é de lamentar esta nova afección a este xacemento xa que estando os petróglifos catalogados directamente como Ben de Interese Cultural, ou sexa, coa meirande figura de protección cultural a nivel autonómico, este das Abelaires, adscrito culturalmente no periodo prehistórico da Idade do Bronce e con gravados xeométricos consistentes en varias combinacións circulares con coviñas e outros motivos, representa á parte da súa importancia e conservación, un dos escasos petróglifos postos en valor en Cangas e no Morrazo, cando a norma xeral é que desgraciadamente a súa maioría están no máis absoluto abandono e mesmo degradación.
Mais como expusemos arriba esta afección agora denunciada tampouco é a primeira con respecto a este xacemento arqueolóxico:
A principios deste milenio foi afectado con maquinaria pesada polas obras de posta en valor nunha primeira fase promovida pola empresa FCC como contrapartida pola afección da área de protección no contorno pola construcción da planta comarcal de tratamento dos residuos sólidos urbanos. A segunda fase desa “posta en valor” xa non se levou a cabo.
Pouco despois construíuse o punto limpo municipal de Cangas a escasos dez metros do propio petróglifo, afondando na afección do seu contorno.
A deficiente xestión municipal e a nula actividade posterior deste punto limpo provocou que a veciñanza depositara grandes cantidades de residuos fóra das instalacións, chegando mesmo a afectar o propio petróglifo e arredores. Parte das verteduras persistiron ata datas recientes en que o propio Concello de Cangas decidiuse finalmente por limpar e posteriormente poñer en valor o petróglifo.
Na actualidade e dende hai uns anos o dito punto limpo pasou de ser de titularidade municipal a mancomunada ao servizo dos concellos de Cangas, Bueu e Moaña e, malia que dende aquela mellorou a súa xestión con respecto á anteriorioridade, non deixa de ser por outra banda un lugar non idóneo para esa actividade, afastado dos principais núcleos de poboación dos tres concellos e cun horario bastante restrinxido de atención cidadana, e do que desde Luita Verde só esperamos que en tempos de pandemia non vaia camiño da situación conflitiva do pasado con verteduras incontroladas no seu exterior.
Luita Verde lembra que O Morrazo a través da Mancomunidade de Concellos tiña a finais da década dos anos noventa do século pasado o plan pioneiro da reciclaxe e a compostaxe de Residuos Sólidos Urbanos (RSU), baseado no principio dos 3R (Redución, Reutilización e Reciclaxe), a nivel galego e que, por motivos políticos, técnicos e empresariais mudouse e integrouse posteriormente no contaminante, custoso e insustentable plan autonómico da incineración de SOGAMA.
Segundo aquel plan inicial dos 3R e con fondos europeos, a planta comarcal de tratamento dos RSU, construída finalmente no lugar da Portela, limítrofe entre os concellos de Cangas e Bueu e próximo ao citado petróglifo, tiña que ter fundamentalmente a función de compostar os residuos orgánicos xerados a nivel comarcal mais ao final transformouse nunha planta de almacenaxe e transferencia dos RSU desde onde se envía unha maioría do lixo xerado na comarca cara ás instalacións da planta incineradora de SOGAMA en Cerceda (A Coruña), co incremento do custo que ademais iso implicou en transporte e tratamento dos residuos ata a actualidade.
Ademais cada concello mancomunado tiña que ter á parte un punto limpo onde depositar os residuos vexetais, inertes, voluminosos e tóxicos e perigosos xerados en cada municipio, e ao final só se creou o citado de Cangas e na actualidade mancomunado, claramente insuficiente para os tres concellos e no lugar menos idóneo polos motivos anteriormente citados ademais de supoñer un impacto a maiores ao contorno de protección patrimonial do petróglifo das Abelaires.
Esta mudante e inadecuada xestión do lixo nas últimas dúas décadas desembocou na caótica situación actual, onde o tope da problemática ambiental está na proliferación das verteduras incontroladas de residuos ao longo da xeografía morracense, dende as zonas urbanas, ás rurais e aos espazos naturais e patrimoniais na costa e nos montes, onde se dan casos como que o propio concello de Moaña verte de xeito ilegal e sen control no lugar do Casal, comunidades de montes como a moañesa de Meira non se fan responsables de limpar e retirar verteduras incontroladas de entullos en terreos da súa propiedade e onde a vertedura incontrolada de entullos dentro da área de protección do petróglifo das Abelaires, no concello de Cangas limítrofe con Bueu, non deixa de ser unha última vítima malia que a situación xa viña con anterioridade.
A mesma compostaxe comunitaria promovida a nivel provincial desde a Deputación de Pontevedra e da que tanto alardean os concellos morracenses nos últimos anos, á parte de implantación lenta, se queda curta para unha comarca cunha alta densidade de poboación como a morracense que necesita dunha compostaxe industrial dos residuos orgánicos xerados nos domicilios e dos procedentes da hostalería e dos mercados e que representa máis do 50% do total do lixo xerado, e para o que o idóneo sería a adaptación da planta comarcal de residuos da Portela a tal función, tal como estaba deseñada inicialmente e coa inversión económica a tal fin.
Ademais da caótica situación actual na xestión dos residuos pola falta de infraestruturas e inversións, e da conseguinte problemática ambiental derivada da súa inadecuada aplicación, a comarca morracense que no seu momento ía camiño de ser o referente en materia de reciclaxe dos RSU en Galicia, despois de vinte anos a realidade é ben distinta xa que está a afastarse claramente dos parámetros das directivas europeas e da propia lexislación estatal que, co plazo límite vencido de cumprimento no pasado ano 2020, contemplaban que tiña que terse reciclado o 50% do total do lixo xerado nos seus territorios.
