Roteiro pola protección do rego da Freixa e Chans de Grixó

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo organiza o domingo 13 de xaneiro un roteiro para dar a coñecer a importancia natural, paisaxística e cultural da ribeira do nacemento do rego da Freixa e das Chans de Grixó, catalogado como solo rústico de especial protección de augas, forestal, patrimonial e de espazos naturais na parroquia de Domaio, no concello de Moaña.

O roteiro, o primeiro deste inverno, será circular e sairá ás 10 da mañá fronte da capela de San Lourenzo, para chegar ás 14 h. ao mesmo lugar.

O percorrido transcorrerá por vial rural, camiños forestais e corredoiras, polos lugares de Abelán, Carballido, A Xesteira, Chans de Grixó, A xesteira, Carballido, ribeira do rego da Freixa e San Lourenzo.

Para se achegar ao punto da saída, hai que acceder a Domaio poloa estrada que sube da PO-551 desde o parque da Cerradiña, ou no outro extremo, pola que sube desde a mesma PO-551, polo paso elevado do corredor de alta capacidade do Morrazo CG-4.1, preto da AP-9 da ponte de Rande.

Recomendamos que de se achegar en vehículo privado, por ética e polas limitacións do aparcamento, as persoas que asistan utilicen a capacidade máxima do seu vehículo, compartíndoo con outras persoas. Recomendamos tamén traer roupa e calzado de trote axeitados para a época invernal.

Os lugares de maior interese que visitaremos son:

• A Capela de San Lourenzo. Esta capela de principios do século pasado é de planta rectangular e cuberta a dúas augas. A Fachada principal é de pedra de perpiaño e os laterais de cachotería, porta de arco de medio punto, espadana dun só van e mesa exterior con forma de altar ao carón da entrada.
• conxunto dos núcleos rurais de San Lourenzo, Abelán e Carballido que, acolléndose ao val que conforma o paso do rego da Freixa polo lugar, é un dos mellores da comarca. A arquitectura popular e tradicional dalgunhas das súas edificacións e elementos étnográficos mestúrase cunha paisaxe agropecuaria con bos exemplos de prados, pasteiros e cómaros, rodeados por sebes arbóreas e onde a auga segue sendo un ben cíclico, conformando así mesmo o hábitat de interese comunitario de prados seminaturais húmidos de herbas altas.
• A Xesteira, no límite entre as paroquias de Domaio e Meira, é un fitónimo con referencia á xesta que, como parte da matogueira e o monte baixo, e a través da roza xunto cos pasteiros, a gandeiría extensiva e a extracción de pedra a nivel local, tiveron até o pasado máis recente moita importancia a nivel rural e económico, como o textemuña a existencia vestixial dos valos nos lindeiros e o acceso a través das corredoiras. Situada nunha zona chaira ao redor dos 375 metros de altitude sobre o nivel do mar e coñecida tamén como A Chan da Xesteira, é un excelente miradoiro natural sobre a ría de Vigo, coa Enseada de Moaña, o intermareal da praia da Xunqueira e os vales dos rego da Fraga e Inferno ao seu pé, a contorna que vai desde os altos do Agudelo e Outeiro da Carballosa por Marco Corbado até os do Outeiro da Paralaia, Xestoso e da Pena do espazo natutal da Carballeira de Coiro, parte do val do rego Bouzós até o núcleo urbano de Cangas, O Castelo de Darbo e Serra Nacente até Punta Balea, e desde a Serra do Galiñeiro e Monte Alba, polo Maúxo até a Serra da Groba, Monteferro e Cabo Silleiro na outra marxe, e as Illas Cíes ao fondo na entrada da ría, conformando unha panorámica de grande valor paisaxístico e ambiental.

• As Chans de Grixó, haxiónimo que fai referencia á igrexa. É outra zona chaira en alto de grande valor paisaxístico e ambiental, neste caso pola existencia dunhas brañas, dentro de hábitat natural prioritario de breixeiras húmidas atlánticas e, ao mesmo tempo, de turbeiras altas ácidas, ao carón do hábitat de interese de breixeiras secas europeas e asociado así mesmo ao de rochedais silíceos con vexetación pioneira. Nel coexisten varias especies de interese como os breixos das brañas (Erica tetralix e Erica ciliaris), o carrizo das brañas (Sphagnum sp.) o piorno de tres espiñas (Genista triacanthos) ou a papuxa do mato (Sylvia undata) e a avenoiteira cincenta (Caprimulgus europaeus), integradas dentro do Anexo I da Directiva Aves coa máxima categoría de protección a nivel europeo. Ao mesmo tempo sobresae pola presenza de varios exemplares de sobreira (Quercus suber), especie arbórea de folla esclerófila e perenne e cortiza grosa que, xunto co emparentado carballo (Quercus robur), forma parte do hábitat de interese comunitario de carballeiras galaico-portuguesas, dentro da clasificación fitosociolóxica Rusco aculeati-Quercetum roboris subasociación Quecetosum suberis. De xeito termófilo a sobreira se espalla polo espazo natural dos Montes do Morrazo, especialmente polos montes das parroquias de Domaio (Moaña) e de Cobres e Vilaboa (Vilaboa).
• As Chans de Grixó xunto coa Chan da Xesteira, sitas na parte alta tributaria do rego da Freixa e fronte ao lugar de Biduído, están integradas dentro do espazo natural dos Montes do Morrazo, segundo as antigas NN CC e SS de Planeamento da provincia de Pontevedra e clasificadas na actualidade como solo rústico de especial protección de espazos naturais dentro do PXOM de Moaña. A nivel xeomorfolóxico destacan tamén pola grande formación de pías e cabalgamentos graníticos nas súas penedías.
• Polo lugar de Xestoso, entre plantacións de frondosas caducifolias e piñeiral, por riba do lugar de Campo das Bestas, ao redor dos 530 metros de altitude sobre o nivel do mar e preto do alto do Faro de Domaio, está a ribeira do nacemento do rego da Freixa en solo rústico de especial protección de augas, forestal e de espazos naturais, pertencente así mesmo ao espazo natural dos Montes do Morrazo. O seu nome é outro fitónimo, neste caso referente a unha das árbores, o freixo, que adoita estar presente nas ribeiras dos regos, ao igual que o dan a entender os topónimos dos lugares na proximidade -Carballido, Abelán, Biduído- que fan referencia ao tipo de bosque orixinario coa carballos, abelairas e bidueiros que, xunto cos salgueiros e ameneiros, de formación máis cercana ao leito, conforman o tradicional bosque de ribeira ou ripícola e hábitat natura prioritario de bosques aluviais da Europa atemperada. A súa conca, coa presenza así mesmo de rochas metamórficas, entra a nivel xeolóxico dentro do complexo Vigo-Pontevedra, corresponsable no pasado da formación da Enseada de San Simón, no fondo da ría, espazo natural protexido integrado na actualidade na Rede Natura, onde desemboca o propio rego da Freixa e fai función a súa vez de corredor ecolóxico. Até mediado o século pasadoo rego da Freixa daba servizo de auga a unha treintena de muíños hidráulicos e da rego desde San Lourenzo e Carballido por Biduído até O Calvar e A Costa ao longo dunha boa parte da parroquia de Domaio, e complementando pola outra a ribeira dos regos da Miñouba e Libón.
• A nivel cultural e arqueolóxico cómpre salientar a presenza dos restos da mámoa neolítica de Biduído e os petróglifos da Pedra do Santo, de Biduído e de Chans de Grixó. A Maioría destes petróglifos son así mesmo prehistóricos, neste caso da Idade do Bronce, agás o último, cuxa datación sería compartida xa que malia a existencia de coviñas de posible orixe prehistórica, tamén contén unha grande cantidade de gravados cruciformes de máis que probable orixe histórica. Este petróglifo, o das Chans de Grixó, probablemente teña relación coa orixe haxionímica do lugar e, por outra banda, hai que ter en conta que está ubicado preto do linde coa parroquia de Meira e que esta, previamente á desamortización liberal das terras e a constitución dos municipios do século XIX, estivo rexida durante o Antigo Réxime por un Couto señorial e con xurisdición propia mentras que a de Domaio estaba integrada dentro da xurisdición eclesiástica do Morrazo e desde o Medievo estivo aforada aos monxes do Mosteiro de Melón. O petróglifo da Pedra do Santo, ou de San Lourenzo, preto da capela do mesmo nome, malia que é outro exemplo de haxiónimo e que segundo a lenda é onde apareceu o santo, pola existencia de coviñas e pías na dita pedra, sexan con toda probabilidade de orixe prehistórica e natural e a lenda un exemplo máis de cristianización dun lugar pagano anterior.

As principais afeccións nas últimas décadas para a contorna natural da ribeira de nacemento do rego da Freixa e das Chans de Grixó foron os monocultivos forestais, a eucaliptización, a invasión das acacias e outras especies invasoras, as verteduiras sen control de terras, lixo e entullos, as torretas e tendidos eléctricos aéreos, o campo de golf e urbanización e o abandono do patrimonio cultural e arqueolóxico. As ameazas no futuro e na proximidade son o proxecto do parque eólico de Pedras Negras e o de investigación mineira de Pedrouzos.

Por considerármolos uns espazos de alta importancia ambiental e corredor ecolóxico, a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo solicitoulle en marzo de 2012 á Xunta de Galiza a ampliación da Rede Natura a un novo lugar a nome de Carballeiras e Montes do Morrazo, que recollese os espazos naturais dos Montes do Morrazo e Carballal de Coiro segundo as antigas Normas Subsidiarias de Planeamento da provincia de Pontevedra, máis outros ampliables. En abril de 2016 a Plataforma solicitoulle así mesmo á Xunta de Galiza que incluise os espazos naturais dos Montes do Morrazo e Carballal de Coiro como Áreas de Especial Importancia Paisaxística (AEIP).

Advertisements

Galifornia, o Morrazo e os lumes

Se nos EEUU existe unha California, en Galiza tamén temos a nosa Galifornia, que se semellan non só polo clima máis cálido, senón tamén nos últimos anos polos incendios forestais agravados polas secas, produto do quecemento global e a mudanza climática a nivel planetario.

A nosa Galifornia compóñena a zona sur da provincia de Lugo, a maior parte do territorio da provincia de Ourense, e a zona de Pontevedra ata as Rías Baixas, na que se inclúe o Morrazo, dentro do que se denomina a Galiza mediterránea coa súa confluencia oceánica atlántica.

O que na actualidade está a suceder na California norteamericana xa sucedeu de xeito similar na Galifornia galega en outubro do ano pasado. De milagre, O Morrazo foi unha das poucas zonas que se salvou deses lumes pois é unha das áreas que tradicionalmente ten padecido as sucesivas vagas de lumes. Como a de agosto do 2006 e outras anteriores nas últimas décadas.

Pasado xa un ano desta última vaga de lumes, e despois dos primeiros temporais e a chuvia, parece que a alarma e a mobilización social do outono pasado pasaron a un segundo lugar. A sociedade parece máis preocupada por outras problemáticas sociais ou políticas ás portas dun novo periodo electoral.

Mais a problemática dos incendios forestais pode volver a xurdir en calquera momento, tendo en conta os cambios bruscos da mudanza climática, as altas temperaturas e o enorme combustible que existe, en especial o pirófito eucalipto, o inflamable piñeiro e unha grande parte da biomasa arbórea e arbustiva sen controlar, disposta a arder xa non só pola intencionalidade humana senón simplemente pola acción da isca dun raio.

Desde a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo queremos denunciar que a situación ambiental dos nosos montes apenas mudou con respecto ao ano pasado, senón que máis ben, empeorou debido á sempiterna falta de control e de ordenación dos recursos naturais e forestais, o incumprimento unha vez máis da propia lexislación de montes e de defensa contra incendios, ao que se lle engade o agónico abandono do noso rural.

Eucaliptos, acacias e demais biomasa pirófita seguen a campar sen control non só nos nosos montes, senón tamén ao redor dos nosos núcleos de poboación, malia existir desde o ano 2007 unha lei de prevención e defensa contra os incendios forestais. Lei reforzada posteriormente pola lei de montes do ano 2012. A franxa de 50 metros de protección con respecto ás edificacións segue sen aplicarse maioritariamente debido ao desleixo dunha maioría da poboación coa propiedade do solo rústico e forestal, os erros xeralizados na identificación das parcelas no Catastro e a falta de coordinación entre as distintas consellerías da Xunta de Galiza e os Concellos, cun resultado final en moitos dos casos de absoluta incompetencia.

As únicas accións positivas levadas a cabo son as esporádicas plantacións con frondosas e ultimamente as actividades deseucaliptizadoras con voluntariado que, alén do fin altruista e filantrópico, non deixan de ser simbólicas, cando debería ser unha práctica xeralizada, coordinada entre a propiedade do solo e as administracións públicas e remunerada economicamente coa correspondente xeración de postos de emprego.

Mais xa sabemos, segundo a revisión do plan forestal en trámite, que a Xunta de Galiza non está polo labor de ordenar nin de xestionar por lei de xeito racional e sustentable os recursos forestais, senón que pretende someterse unha vez máis aos intereses económicos das grandes empresas do sector da madeira e aos enerxéticos e industriais de ENCE, consolidando e mesmo ampliando a superficie con plantacións de especies de rápido crecemento.

Isto é en grande parte non só para fabricación de pasta de papel senón para a futurible xeración de electricidade a costa da incineración de grandes cantidades de biomasa, método que aínda que o deixen caer como renovable non é moi ecolóxico ao igual que os fumes que se espallan precisamente pola atmosfera despois dos lumes.

Esas grandes empresas que seguen a impoñer a nivel político os seus intereses económicos por riba dos verdadeiramente sociais e ambientais, son as mesmas que despois de cada vaga de lumes, onde en moitos dos casos a biomasa propagadora adoitan ser eucaliptos e piñeiros plantados intensivamente e en réxime de monocultivo, para rematar dicindo que cunhas plantacións ordenadas e limpas como as do norte isto non sucedería.

Mais non teñen en conta que Galiza non é toda igual, que os recursos dos nosos montes non son só a madeira e que na parte máis meridional temos a nosa particular Galifornia, e que co clima e o combustible non se debe xogar. Sobre todo cando a propia comunidade científica está a constatar e salientar o incremento imparable da temperatura do planeta e as nefastas consecuencias ambientais e sociais que isto pode provocar no futuro de non tomar as correspondentes medidas de aminoración de impacto das nosas actividades con respecto ao medio.

A Asociación Monte Pituco organiza as II Xornadas pola protección e posta en valor do patrimonio de San Xián

A Asociación Monte Pituco, que forma parte da Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo, organiza as II Xornadas pola protección e posta en valor do patrimonio de San Xián os vindeiros 16 e 17de novembro.

A primeira das actividades será unha barferencia o venres 16 de novembro a partir das 20h na Adega da Capeleira (rúa do Forno, Marín) na que baixo o título “Unha loita xudicial gañada a pulso” os avogados Juan Areses e Rafael Areses falarán sobre as dúas sentenzas xudiciais que botaron abaixo o polígono industrial proxectado no Monte Pornedo.

Para ás 10h do sábado 17 está programada unha andaina que sairá da arboreda do Monte Pornedo para comprobar in situ o forte desnivel do terreo, a preocupante desatención que sofren os BIC catalogados e o amplo alcance visual e panorámico sobre a ría de Pontevedra dende o miradoiro do Monte Pornedo.

Pódese ler toda a información destas xornadas na web da Asociación Monte Pituco

Xornadas micolóxicas de Luita Verde en Moaña

Luita Verde, colectivo que forma parte da Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo, organiza este 9 e 10 de novembro unhas xornadas micolóxicas en Moaña.
Estas xornadas divídese en dúas actividades. Unha charla e unha saída ao campo.
A charla, cuxo título é “Principais cogumelos das carballeiras”, será o venres 9 de novembro a partir das 20:30h no salón de plenos do Concello de Moaña. Neste acto Jaime Bernardo Blanco Dios, falará dos cogumenlos que podemos atopar en espazos naturais como as carballeiras e utilizará unha proxección visual para acompañar as súas
explicacións.
O sábado 10, Luita Verde ten programada unha saída ao campo guiada por Jaime Blanco que sairá ás 10h desde a igrexa de Ermelo (Bueu) e percorrerá o Carballal de Coiro na procura de especies de fungos.
O Carballal de Coiro abrangue un territorio de grande valor ecolóxico e ambiental compartido entre os concellos de Bueu, Cangas e Moaña, onde están presentes algunhas das carballeiras caducifolias atlánticas máis representativas da península do Morrazo e das Rías Baixas e que ao mesmo tempo representan uns dos ecosistemas con mellor aptitude para a vida e desenvolvemento dos fungos a nivel saprófito, micorrícico e parasito, coa característica especial da formación reprodutiva dos cogumelos en moitas das súas especies macroscópicas coincidindo coa fase estacional outonal.
A chegada do roteiro está prevista para as 14 h. no mesmo lugar da saída. E para participar non é preciso inscribirse previamente. Desde Luita Verde recomendan compartir vehículo no desprazamento, estar en hora no lugar da saída e traer roupa e calzado axeitado para esta época do ano. No caso de que a metereoloxía fose moi adversa coa chuvia persistente optaríase pola súa suspensión.
Jaime Bernardo Blanco Dios é un enxeñeiro agrónomo de profesión e micólogo de vocación, membro e presidente da Asociación Micolóxica Brincabois de Pontevedra, descubridor de novas especies de fungos para a ciencia e persoa obxecto de varios premios nos últimos anos polo seu prolífico labor na materia.

O terceiro subtramo do desdobramento do corredor do Morrazo

Diante dunha nova visita da conselleira de Infraestruturas e dos gobernos locais e a grande atención mediática das obras, desta vez co terceiro subtramo do desdobramento en autovía do corredor de alta capacidade do Morrazo, desde a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo queremos salientar que, ademais do incesante e irreversible impacto paisaxístico e ambiental que se está a provocar nos nosos montes e comarca, está o alto custe económico e con fondos públicos para custear unha obra inútil e irracional que, de feito, está xa a agravar os problemas viarios e incrementar os parámetros de contaminación desde que se abriron ao tráfico os anteriores subtramos desdobrados, trala esperada suba do tránsito automobilístico e polo efecto chamada que este tipo de infraestruturas adoita provocar, tal e como vimos denunciando desde hai tempo.

Esta problemática, por engadido, vai incrementarse unha vez rematada a ampliación deste terceiro e derradeiro subtramo e a conseguinte inauguración da totalidade do desdobramento do corredor, previsto para maio do vindeiro ano por motivos políticos evidentemente electoralistas mais, por outra banda, diante da temporada estival, na época máis crítica de afección viaria pola masiva afluencia de veraneantes e turistas cara ás nosas praias nos seus automóbiles privados e sen moitas outras alternativas que intentar metelos, dentro dun efecto funil, polas estradas de moita menor capacidade existentes ao longo da rede comarcal, e posteriormente intentar aparcalos nun espazo cada vez máis limitado de territorio dentro dunha península costeira sen outra saída que o mar.

Por outra banda e, por engadido, esta obra, unha vez posta en funcionamento na súa totalidade, ten tamén o espazo de tempo como de utilidade gratuita no futuro, xa que, máis tarde ou máis cedo, vai pasar a ser directamente de pago baixo unha peaxe ou tasa impositiva, tal e como xa está a solicitar a patronal estatal das grandes empresas construtoras e concesionarias para toda a rede de autovías, baixo a xustificación de recadar o montante para afrontar as “necesidades” de inversión e mantemento de toda esa rede, en liña precisamente tamén co que vimos denunciado desde hai anos desde esta Plataforma.

Este tipo de medidas é evidente que non son nada ben vistas pola maioría da sociedade, embotada no uso e mesmo abuso por parte dela do automóbil privado, mais son un síntoma claro e moi preocupante de que a xestión deste modelo de infraestruturas de transporte é insustentable polo seu alto custe económico, producido tanto pola súa fase de construción como a da súa posta en funcionamento e posterior mantemento, ao que lle podemos engadir o derivado do ambiental en materia de contaminación e de afección á propia saúde humana polo grande volume de tráfico viario que promove, que non se debe esquecer que se paga así mesmo vía outros impostos e cada vez máis á alza. Estas medidas, por outra banda, non deixan de ser un mero parche e aplicadas moitas veces, por engadido, de xeito fraudulento.

As únicas beneficiarias e en termos economicistas desta situación está claro que son evidentemente as grandes empresas construtoras das infraestruturas que ademais da man das administracións públicas, aquí a Xunta de Galiza, non cesan en construir novas vías de alta capacidade ou ampliacións como a do desdobramento do corredor do Morrazo, dentro dun modelo totalmente insustentable e cada vez máis limitado. E por outra banda están as grandes empresas enerxéticas da man do tamén cada vez máis limitado e contaminante petróleo e derivados, necesario como combustible para o transporte motorizado, ou da electricidade que, ademais de non suplir a enorme e insustentable demanda de enerxía actual con respecto aos anteditos combustibles fósiles, non é tan ecolóxica como se nos di e para proba delo só basta con averiguar de onde realmente se obtén xunto cos minerais necesarios para a fabricación dos aparellos transformadores.

Para a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo a sustentabilidade está nas alternativas do decrecemento, na desincentivación do uso do automóbil privado e na progresiva substitución do transporte de mobilidade a medias ou grandes distancias polo transporte colectivo e intermodal e os carrís bicis e peonís de xeito integral na rede viaria existente, dentro dun modelo de transporte de proximidade e de accesibilidade, tal e como temos publicamente demandado e mesmo oficialmente solicitado á Xunta de Galiza durante os últimos anos.

Mais advertimos que o alto custe económico e con fondos públicos producido polas obras de construción do desdobramento do corredor de alta capacidade do Morrazo, que pasou dos ao redor de 42 millóns iniciais aos máis de 55 millóns de euros actuais, ao que hai que engadir no futuro os altos custes así mesmo pola xestión e mantemento da obra en servizo, con toda a probabilidade vai repercutir moi negativamente nos investimentos necesarios nesoutras alternativas e de sustentabilidade xa que, de non cambiar do modelo actual, a súa carestía faise evidentemente máis incompatible con calquera das alternativas como as anteriormente citadas.

En base a iso moito nos tememos que unha vez rematadas as obras do terceiro subtramo e posterior posta en funcionamento do desdobramento do corredor do Morrazo, as únicas alternativassexan facer unhas cantas rotondas na PO-551 polo concello de Moaña desde Domaio até Tirán, mentras a maioría da rede viaria existente a nivel comarcal, desde a primaria até, especialmente, a secundaria, segue sen as mínimas condicións de tránsito, non só para o propio tráfico motorizado senón tamén para o peonil e ao utilitario da bici, con moitas estradas sen beirarrúa ou mesmo sen beiravía, dentro dunha península cunha alta densidade e espallamento poboacional.

Ou cun transporte colectivo cada vez máis limitado trala última reforma feita precisamente pola Xunta de Galiza, onde o monopolio empresarial do sector reducíu liñas entre os grandes núcleos de poboación e mesmo suprimíu algunhas cos núcleos de menor entidade, feito que enlaza vertixinosamente e en paralelo coa merma que se está a producir paulatinamente nas últimas décadas a costa da construción da AP-9 e posteriormente do propio corredor de alta capacidade do Morrazo.

E non esquecemos que detrás da construción desta autovía está tamén a especulación urbanística a nivel residencial e industrial dentro dun modelo desenvolvementista e igualmente insustentable, reflexado nos distintos planeamentos sectoriais a nivel supramunicipal e nos municipais e que ameaza con ocupar e destruír boa parte do territorio morracense a máis do xa provocado pola construción do corredor de alta capacidade e do seu desdobramento actual.

A PDMM presenta alegacións á 1ª revisión do Plan Forestal de Galiza

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo presentou no rexistro as alegacións dirixidas á Dirección Xeral do Ordenación Forestal da Consellería de Medio Rural nas que se solicita a retirada da proposta da 1ª Revisión do Plan Forestal de Galiza.

Así mesmo solicitoulle a elaboración dun novo Plan Forestal de Galiza que, fóra do monopolio empresarial do sector da madeira, pasteiro e enerxético, parta da efectiva participación social, da multifuncionalidade de recursos dos nosos montes, de iniciativas e dun mercado a nivel local baseado na proximidade e con proxectos a pequena escala sustentables a nivel social, económico, ambiental e enerxético.

Que contemple a redución progresiva e efectiva dos monocultivos, en especial do ecucalipto e a súa substitución por plantacións de frondosas caducifolias autóctonas, para fomentar a biodiversidade, fornecendo o mercado de madeiras valorizadas e potenciar a súa función aplacadora dos lumes.

A erradicación efectiva de especies invasoras e recuperación do medio con recursos humanos remunerado que vaia máis alá do voluntariado e das actuacións esporádicas actuais.

A ordenación dos recursos forestais e a súa adaptación á necesidade de ampliación da Rede Galega de Espazos Naturais Protexidos e da Rede Natura, segundo as Directivas Hábitats (92/43/CEE) e Aves (2009/147/CE) e dos distintos Tratados a nivel internacional (RAMSAR, Berna…) e Catálogos de Especies Ameazadas da UICN, estatal e autonómico.

As alegacións entregadas estaban baseadas nos seguintes puntos:

• O Plan Forestal de Galiza (PFG), aprobado no ano 1992, fracasou na ordenación da foresta como recurso e na realidade significou o espallamento sen control dos monocultivos, en especial do eucalipto e na franxa litoral, ao duplicar este na actualidade a superficie de 245.000 has. que tiña oficialmente prevista até o ano 2032. A súa 1ª revisión, dentro dun marcado carácter produtivo e forestalista, pretende agora consolidar esa superficie de máis de 500.000 has. de eucalipto, suma de masas puras e mixtas, e mesmo ampliala con 25.000 has. coa especie E. nitens, pregándose unha vez máis aos intereses económicos impostos polas grandes empresas do sector madeireiro, pasteiro e enerxético, en especial de ENCE e as súas filiais, por riba dunha planificación verdadeiramente sustentable e respetuosa co medio.
• Esta 1ª revisión do PFG ignora que os monocultivos forestais, en especial os de eucalipto, como especie alóctona, invasora e pirófita, e, por engadido, a súa plantación ou espallamento de xeito incontrolado, son un verdadeiro perigo para o medio natural e a biodiversidade. Feito desgraciadamente constatado nos nosos montes desde que na década dos anos sesenta do século pasado, e, co anterior réxime franquista, se instalara a fábrica pasteira de papel na ría de Pontevedra. É dabondo coñecido o relevante impacto dos monocultivos forestais e en especial de eucalipto, que vai desde a uniformización da paisaxe até o empobrecemento do solo, a merma hídrica e a propia perda de biodiversidade, ao que se lle engade as condicións favorables da súa biomasa para a propagación dos lumes forestais.
  Os lumes forestais propagados polas especies pirófitas ademais de incrementar considerablemente o empobrecemento do solo, fanno máis permeable á influencia das chuvias torrenciais e sedimentan e contaminan coas súas cinsas as augas fluviais e por derivación as mariñas das rías. A utilización de herbicidas para o control da vexetación e o de pesticidas para o control das plagas dos monocultivos son outros dos seus impactos negativos ao igual que a mecanización e utilización de maquinaria pesada coa apertura xeralizada de pistas de acceso, afectando o solo, a capa vexetal e mesmo o patrimonio cultural e arqueolóxico.
• O suposto efecto contra os lumes de ter os monocultivos mantidos coa silvicultura, como demanda o sector madeireiro e que vai perfectamente en sintonía con esta 1º revisión do PFG, desmóntase salientando que o clima é moi diverso en Galiza. No Sur, por exemplo, ten unha marcada tendencia á aridez estival, que agora se ve notablemente incrementada pola influencia do quecemento e da mudanza climática. A presenza, a grande escala, de especies pirófitas e inflamables, como eucaliptos e piñeiros, sempre vai ser unha fonte de elevado risco de propagación diante de vagas de lumes, sexan por causa humana ou natural, son cada vez máis intensas e virulentas. En especial cando se xunta a mestura de fortes ventos, altas temperaturas e biomasa propensa a arder como combustible, como sucedeu en agosto de 2006 ou en outubro de 2017.
  Esta 1ª revisión do PFG, aparte de non ter en conta a relevante influencia de eucaliptais e piñeirais na propagación dos lumes e de reducir por conseguinte a súa presenza nos nosos montes como prevención, segue ancorado na estratexia dos medios de extinción que, como pasou nas sucesivas vagas de lumes, comprobouse que non foron quen de solucionar o problema, alén doutras problemáticas colaterais como a privatización dos medios, a prevalencia dos aereos, as carencias de material e recursos humanos ou a falta de coordinación dos últimos anos.
• O suposto beneficio destas plantacións forestais como sumidoiros de CO2 na atmosfera, e que esta 1ª revisión do PFG dá a entender como un potencial para a foresta dos montes galegos, queda moi comprometido pola perda de CO2 a costa do reducido espazo de tempo dos turnos de corta nas especies de rápido crecemento como son os eucaliptos e os piñeiros; pola erosión do solo, como sumidoiro á parte de CO2, nas labouras mecanizadas da plantación e das cortas; pola contribución ao incremento do propio CO2 a costa da propagación dos lumes ao ser boa parte dos monocultivos con especies moi inflamables -piñeiros- ou pirófitas -eucaliptos-; e polo gasto enerxético e con combustibles fósiles pola sistemática utilización de material mecanizado e motorizado, que ademais, aumenta coa exportación do produto forestal a medias e longas distancias, o que incrementa a súa pegada ecolóxica a nivel planetario
• A defensa recurrente que fai en Galiza o lobbie madeireiro-pasteiro-enerxético dos miles de postos directos e indirectos a costa do sector da madeira, vese por outro lado comprometida pola precariedade de economía á que está a ser sometida a maioría da poboación galega propietaria de parcelas forestais que, de xeito subsidiario ou conveniado, ten que negociar cos vaivéns dos prezos e moitas veces á baixa que impoñen as grandes empresas do sector no mercado global. A isto se lle suma o abandono xa secular e a falta de incentivos ao rural, en terras que anteriormente e na súa maioría eran traballadas a nivel agroforestal ou de xeito pecuario, cun marcado carácter minifundista e a singularidade do dereito xermánico do monte comunal.
  A única alternativa que oferta esta 1ª revisión do PFG é a cesión case en exclusiva da xestión forestal dos montes a empresas privadas do sector a través de axudas e bonificacións fiscais, co que as iniciativas locais ou comunais, que ademais non teñen que pasar unicamente polo sector da madeira, quedan abocadas a unha paulatina desaparición, co que iso implica de prexuízo para a propiedade e as comunidades locais, cada vez máis dependentes do capital privado e do fluctuante e discriminatorio mercado global da madeira. Este, ademais, está baseado na súa maioría na súa transformación e a grande escala para pasta de papel, incineración de biomasa para produción de electricidade ou para a exportación, modelos na súa maioría insustentables polo seu grande impacto e pegada ecolóxica a nivel ambiental e enerxético.
• Galiza non pasa dun 12% do seu territorio ambientalmente protexido, o máis baixo de todo o Estado malia que é a terceira Comunidade Autónoma con máis hábitats de interese comunitario a nivel estatal. Fragas, carballeiras, bosques de ribeira e xa non digamos espazos naturais non arborados como a matogueira ou as brañas, con hábitats e fauna e flora salvaxe de interese, teñen sucumbido nas últimas décadas baixo dos monocultivos forestais e das perniciosas metodoloxías que moitas veces iso supón para o propio medio natural a protexer (deforestación, roturado dos terreos, plantación artificializada e con especies arbóreas alóctonas e invasoras, utilización de produtos biocidas,…). Nesta 1ª revisión do PFG limítase practicamente a dicir que a maioría da superficie forestal protexida existente xa está recollida nese ao redor do 12% do territorio acollido na actualidade dentro da Rede Galega de Espazos Naturais Protexidos e na Rede Natura -na península do Morrazo non supera o 5 % do seu territorio terrestre malia ter unha media de hábitats semellante ou mesmo superior á galega sumando montanos, ribeireños e costeiros, e, por engadido, o conxunto de masas de carballeira caducifolia máis importante das Rías Baixas- sen ter en consideración a súa necesaria ampliación.

Roteiro pola protección do monte Formigoso e das ribeiras dos regos da Fraga e Neibó

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo organiza o domingo 21 de outubro un roteiro para dar a coñecer a importancia natural, paisaxística e cultural da contorna natural do Monte Formigoso e das ribeiras do nacemento dos regos da Fraga e Neibó, catalogada como solo rústico de especial protección de espazos naturais nas parroquias de Moaña e Meira (Moaña), e Santo Tomé de Piñeiro (Marín), dentro do espazo natural dos Montes do Morrazo, segundo as antigas Normas Subsidarias de Planeamento da provincia de Pontevedra.

O roteiro, segundo deste outono, será circular e sairá ás 10 da mañá desde as instalacións do camping municipal do Beque (Moaña), para chegar ás 14 horas ao mesmo lugar (aquí)

O percorrido transcorrerá por camiños e corredoiras, recollendo partes do sendeiro municipal de curto percorrido do rego da Fraga e do GR-59 do Sendeiro Ecolóxico do Morrazo, polos lugares de Regadantes, Cruz da Maceira, Pouso da Maceira, Monte Formigoso, Outeiro do Gorgullo, Chan de Gagán, Os Lagucheiros, Marco de Gagán, Monte Sobreira, Pouso da Maceira e O Beque.

Para se achegar ao punto de saída, hai que acceder pola estrada EP-1102, á que se accede pola estrada PO-313 á altura do miradoiro da Fraga se se vén desde Marín, e desde a estrada PO-551 á altura dos semáforos de Meira, se se vén desde Moaña. O enlace final está collendo o desvío, en subida, preto da Taberna A de Lino.

Recomendamos que de se achegar en vehículo privado, por ética e polas limitacións do aparcamento, as persoas que asistan utilicen a capacidade máxima do seu vehículo, compartíndoo con outras persoas. Recomendamos tamén traer roupa e calzado de trote axeitados para a época outonal.

• Os lugares de maior interese que visitaremos son:O Monte Formigoso. Un monte con forma ovalada que forma parte dun horst, ou elevación do terreo granítico do terciario, cunha altura máxima de 549 metros sobre o nivel do mar. O Formigoso está situado nunha posición central na península do Morrazo – entre o Faro de Domaio, Coto do Home, Serra Domego e os altos de Outeiro da Carballosa e Outeiro de Campolongo- e acolle a conca do nacemento dos regos da Fraga, Maceiras e Neibó, estes dous últimos afluentes á súa vez do rego Loira. Todo isto converte o Formigoso nunha área de grande valor paisaxístico e ambiental.
  Na actualidade está cuberto por unha densa masa arbórea, onde é salientable a repoboación forestal con piñeiro do país mesturado coa presenza climácica do carballo e outras especies arbustivas como a pereira brava, carrascas e carrascos, o sanguiño ou a xilbarbeira xunto coa vexetación pioneira na rocha silícea con fentos, liques e brións.
• As ribeiras do nacemento do rego da Fraga e do Neibó, que acollen carballeiras termófilas da asociación fitosociolóxica Rusco aculeati-Quercetum roboris subasociación Quercetosum suberis, pertencente a nivel europeo ao hábitat de interese comunitario de carballeiras galaico-portuguesas; os hábitats naturais prioritarios de bosques aluviais da Europa atemperada,breixeiras húmidas atlánticas e chans higroturbosos de tubeiras altas ácidas. Ademais do importante mosaico de carballeiras, cómpre salientar, dentro da etapa serial da sucesión ecolóxica, a grande presenza do bidueiro, que chega a formar biduídos e con exemplares de grande envergadura, e da pereira brava que, en Chan de Gagán, e de xeito arbóreo, chega tamén a formar unha pequena pereda con varios dos exemplares de maior envergadura do Morrazo. Tamén ten moita importancia, tanto cualitativa como cuantitativa, a fauna e flora salvaxe existente con varias especies endémicas e vulnerables ou en perigo de extinción.
• As plantacións con especies frondosas autóctonas -castiñeiros, bidueiros, freixos e cerdeiras- realizadas nas últimas décadas polas comunidades de montes de Moaña, Meira e Piñeiro no Gagán.
• As mámoas megalíticas de Chan de Gagán e de Lagucheiros, cos restos arqueolóxicos dos seus dólmenes funerarios, vestixio da presenza humana por esta zona hai máis de 5.000 anos, e que hai unha década chegaron a formar parte do, ao final inacabado, proxecto de valorización ambiental e cultural da Rota das Mámoas do Morrazo.
• O petróglifo de Outeiro do Gorgullo, no Monte Formigoso, con gravados prehistóricos da Idade do Bronce, coa tipoloxía de coviñas e círculos concéntricos con apéndices. Este petroglifo é un dos petróglifos situados a maior altura da península do Morrazo.
• O petróglifo de novo descubrimento de Lagucheiros, preto das dúas mámoas do mesmo nome, cunhas monumentais coviñas e de adscripción cultural indeterminada.
• Os restos arqueolóxicos dos muros e edificacións entre o Chan de Gagán e Lagucheiros do que foi o Casal de Gagao, de orixe medieval, e aforado como granxa aos monxes do mosteiro de Melón, que, no século XIV, chegaban até aquí coas súas rentas a través da xurisdición da freguesía de Domaio.
• A casa forestal situada en Lagucheiros, na actualidade propiedade da comunidade de montes de Piñeiro, foi residencia no pasado a residencia da gardería forestal, da mesma época das campañas de repoboación forestal realizadas pola Deputación de Pontevedra nos montes do Morrazo nos inicios do século XX.
• As corredoiras empedradas, os marcos de delimitación de parroquias ou concellos – como o Marco de Gagán entre Marín e Moaña-, os muros de pedra dun grande valor civil e etnográfico que existen pola ribeira do rego da Fraga até o Gagán. O seu conxunto constitúe un símbolo do pasado secular, desde o Medievo até a Idade Moderna e Contemporánea, vencellado coas actividades tradicionais extractivas, agroforestais e pecuarias, onde aínda se conservan as fondas marcas deixadas na pedra do pavimento polo paso intensivo dos carros de tracción animal.
• O monólito de Cruz da Maceira, no concello de Marín, que lembra as persoas paseadas e asesinadas no lugar no ano 1936, tras o golpe de estado militar franquista.

As principais afeccións nas últimas décadas para a contorna natural do Monte Formigoso e das ribeiras do nacemento dos regos da Fraga e Neibó, foron os monocultivos forestais, a eucaliptización, a invasión das acacias e doutras especies invasoras e exóticas; as verteduras sen control de terras, lixo e entullos e o abandono do seu patrimonio cultural, arqueolóxico e etnográfico.

As ameazas no futuro son:

• O proxecto urbanístico da construción do parque empresarial da Cruz da Maceira que a Xunta de Galiza incluiu, a nivel supramunicipal, no Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais de Galiza que afecta a unha superficie de 283.200 m² dentro da conca de nacemento do rego da Fraga, con dous cursos fluviais, as súas ribeiras con carballeira, brañas e bosque aluvial, plantacións de frondosas autóctonas, o sendeiro municipal da Fraga e patrimonio civil e etnográfico, entre os lugares de Regadantes, Cruz da Maceira e Pouso da Maceira.
• O proxecto do parque eólico de Pedras Negras, integrado tamén pola Xunta a nivel supramunicipal dentro do concurso eólico aprobado na Resolución do 20 de decembro de 2010 ao abeiro da Orde do 29 de marzo de 2010 para a asignación de 2325 MW de potencia na modalidade de novos parques eólicos en Galicia a través da Área de Desenvolvemento Eólica do Morrazo (ADE), cunha superficie de 1725,11 has., ubicada plenamente dentro do espazo natural dos Montes do Morrazo, coa instalación de 14 aeroxeradores, 17.302 metros lineais de viais entre os de acceso e interiores, 15.702 metros de gabias para instalación de cableado eléctrico e de comunicacións, e unha subestación eléctrica, e que na área do percorrido deste roteiro afecta directamente a contorna do Monte Formigoso e Lagucheiros con senllos aeroxeradores de 119 metros de altura de fuste e de 112 de diámetro de rotor, desterros para explanadas e plataforma de montaxe cunhas dimensións mínimas de 40×60 m. e unhas afeccións de 70×92 m., e viais de acceso dun mínimo de 6 m. de anchura, boa parte deles de nova construción.
• O proxecto de investigación mineira para extracción industrial de granito ornamental que, a nome de Miñán, a Xunta de Galiza a nivel supramunicipal saca a concurso cada 10 anos, dentro dos terreos francos resultantes da declaración de caducidade de dereitos mineiros correspondentes á provincia de Pontevedra, e que afecta dentro das súas cuadrículas mineiras a meirande parte do Monte Gagán até o Faro de Domaio.

A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo alegou en febreiro de 2013 que se se declarara a non viabilidade ambiental do parque eólico de Pedras Negras, a suspensión da súa tramitación, deixando sen valor nin efecto toda a tramitación realizada ata daquela, obrigando o promotor (Enel Green Power España) a renunciar á implantación deste proxecto de xeración de enerxía eléctrica e a declaración por parte do goberno da Xunta de Galiza da “prevalencia dos valores e do interese social e público do monte veciñal en man común” baseado no disposto na lei 13/1989 que regula os montes veciñais das comunidades de montes afectadas polo proxecto.

Así mesmo solicitoulle unha nova planificación eólica galega que, baseada no principio do decrecemento e o aforro e eficiencia enerxéticas, contemple a repotenciación en parques eólicos xa construídos co complemento da potenciación da enerxía solar fóra de espazos naturais e protexidos a través da autosuficiencia, libre de monopolios empresariais e na proximidade dos núcleos de poboación.

En xuño de 2013 a Plataforma fixo uns comentarios ao Documento de Inicio do procedemento de Avaliación Ambiental Estratéxica do Plan Sectorial de Actividades Extractivas de Galiza nos que lle solicitaba á Xunta de Galiza que mentras non exista esa planificación se paralice a tramitación de novas concesións mineiras e se deixen sen efecto os concursos públicos de permisos de investigación convocados e que se elabore outra planificación baseada nos principios do decrecemento, da proximidade, da reutilización e reciclaxe de materia prima, o uso racional dos recursos existentes fóra de espazos naturais protexidos e por protexer, por exemplo, a totalidade dos integrados no Rexistro Xeral de Espazos Naturais de Galiza creado polo Decreto 82/1989, entre eles os espazos naturais dos Montes do Morrazo e o Carballal de Coiro na península do Morrazo.

En Marzo de 2012 a Plataforma alegou e solicitoulle á Xunta de Galiza a retirada do parque empresarial da Cruz da Maceira, integrado dentro do parque empresarial Marín-Moaña no Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais de Galiza (PSOAEG), dadas as graves e irreversiblesafeccións a terreos con grandes desniveis ao redor dos 400 metros de altitude sobre o nivel do mar, dentro de solo rústico de especial protección de espazos naturais, sendeiros ecolóxicos e sinalizadose áreas de interese ecolóxico con bosque autóctono e de ribeira no nacemento do río da Fraga, lonxanía dos principais núcleos de poboación e infraestruturas viarias e afección da estrada PO-313 Marín-Moaña ao seu paso por varios núcleos rurais, entre outros e amplos motivos. Así mesmo, solicitámoslle que fronte ao criterio do 30% da demanda mínima para desenvolver un polígono, se teña en consideración o deber de encher os polígonos existentes. En decembro de 2017 a Plataforma volveu alegar ao proxecto deste parque na súa modificación dentro do Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais na Comunidade Autónoma de Galiza (PSOAEG e solicitou o informe desfavorábel e a retirada da modificación puntual proposta para o parque empresarial Moaña (Moaña) no dito PSOAEG xa que, malia a redución proposta en superficie para o dito parque até os 283.200 m²actuais, as afeccións seguen a ser basicamente as mesmas.

Por considerármolos uns espazos de alta importancia ambiental e corredor ecolóxico, a Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo solicitoulle en marzo do 2012 á Xunta de Galiza a ampliación da Rede Natura a un novo Lugar de Importancia Comunitaria (LIC) a nome de Carballeiras e Montes do Morrazo, que recollese os espazos naturais dos Montes do Morrazo e Carballal de Coiro, segundo as antigas Normas Subsidiarias de Planeamento da provincia de Pontevedra, máis outros ampliables.

En abril de 2016 a Plataforma solicitoulle á Xunta de Galiza que incluira os espazos naturais dos Montes do Morrazo e Carballal de Coiro como Áreas de Especial Importancia Paisaxística (AEIP) e de Lugar de Especial Interese Paisaxístico (LEIP) para o alto do Monte Formigoso, dentro do Catálogo das Paisaxes de Galiza.